Poprawny kał ma właściwą formę lub konsystencję półmiękką, nie zawiera niestrawionych resztek pokarmu; po spłukaniu nie powinien brudzić muszli klozetowej.

Ocena konsystencji, koloru i zawartości kału może być istotna wskazówką sugerującą obecność różnych schorzeń, o których mowa poniżej. Zmiana wyglądu kału może mieć różnorodne przyczyny, takie jak dieta, stosowane leki czy choroby przewodu pokarmowego.

Stolec luźny, połyskliwy

Stolec luźny, połyskliwy, z trudem spłukujący się z muszli klozetowej, z widocznymi kropelkami tłuszczu na jego powierzchni lub w wodzie ma najpewniej charakter stolca tłuszczowego. Ma on charakterystyczny gnilny zapach.

Takie zjawisko występuje w ciężkiej niewydolności trzustki, w raku trzustki, ale także w chorobach jelita cienkiego (np. w celiakii).

Stolec pienisty, strzelający

Stolec pienisty, strzelający jest najczęściej wyrazem zakażenia jelit, występuje też w zaburzeniach trawienia lub wchłaniania.

Stolec ołówkowaty

Stolec ołówkowaty – pod tym pojęciem rozumie się stolec uformowany, ale o bardzo wąskiej średnicy, przypominającej nawet średnicę ołówka (stąd nazwa).

Taka zmiana może być następstwem zwężenia odbytnicy przez raka, czy rzadziej – przez zmiany zapalne, bliznowate w okolicy odbytu. Jest to bardzo ważny sygnał, aby niezwłocznie zgłosić się do lekarza!

Stolec o ciemnej barwie, nadającej mu wygląd smoły, może wynikać z obecności krwi, która uległa różnym przemianom chemicznym. Źródło krwawienia, które powoduje, że stolec jest smolisty, zazwyczaj znajduje się w żołądku, dwunastnicy lub początkowym odcinku jelita grubego, czyli w kątnicy. Aby potwierdzić, czy czarna barwa stolca jest efektem domieszki krwi, można wykonać prosty test na obecność krwi utajonej, który jest dostępny w aptekach bez recepty.

Jeśli test na obecność krwi utajonej w stolcu daje pozytywny wynik, konieczna jest pilna wizyta u lekarza. Zazwyczaj lekarz zleca badania krwi, w tym morfologię oraz ocenę żelaza, a także rutynowe badania endoskopowe przewodu pokarmowego, co pozwala często zidentyfikować źródło krwawienia. Niektóre leczenia, takie jak preparaty żelaza, bizmut czy węgiel lekarski, mogą również wpłynąć na barwę stolca, co warto mieć na uwadze przy interpretowaniu wyników testów.

Stolec o jasnej, żółtawej lub barwie gliny może być efektem problemów z odpływem żółci, co jest określane jako cholestaza. Cholestaza może występować na różnych poziomach przewodu pokarmowego i często towarzyszy jej żółtaczka, zmiana barwy moczu i świąd skóry.

Biały stolec pojawia się po badaniach kontrastowych z użyciem barytu, gdzie właśnie ten kontrast może nadać stolcowi białą barwę. Luźny, zielonkawy stolec często jest objawem infekcji jelitowej, która może powodować biegunkę oraz gorączkę.

Obecność krwi w stolcu lub na papierze toaletowym może być spowodowana chorobą hemoroidalną lub guzem jelita. Konieczna jest wizyta u lekarza w celu zdiagnozowania przyczyny krwawienia jelitowego. Krew przemieszana ze stolcem lub skrzepy krwi wskazują na źródło krwawienia w jelicie. Natomiast domieszka śluzu w stolcu może świadczyć o zaburzeniach czynnościowych lub zapaleniu jelita. Obecność pasożytów w stolcu wymaga badania parazytologicznego oraz odpowiedniego leczenia.