Stomia, czasami określana jako sztuczny odbyt, to powstałe w wyniku zabiegu chirurgicznego połączenie światła przewodu pokarmowego z powierzchnią skóry. Stomia może służyć do wprowadzania substancji odżywczych do przewodu pokarmowego lub do wytworzenia alternatywnej drogi odprowadzania kału lub moczu. Istnieje kilka rodzajów stomii, takich jak stomia odżywcza i odprowadzająca, stomia czasowa i definitywna oraz stomia kałowa i moczowa.Odprowadzenie kału lub moczu na zewnątrz organizmu wymaga zabezpieczenia otworu przetoki za pomocą specjalnych plastikowych worków. Pacjent samodzielnie obsługuje worki, zmieniając je i przyklejając do skóry w okolicy stomii. Częstotliwość zmian worków zależy od rodzaju stomii, jej położenia w jelicie oraz diety. Konieczność zmiany worków urostomijnych zależy głównie od pracy nerek i sposobu odprowadzania moczu na zewnątrz.

Podczas operacji Stomię zakłada się z różnych powodów. Często jest to konieczne w przypadku operacji nowotworu jelita grubego lub układu moczowego, gdy guz nowotworowy zagraża zamknięciem przewodu pokarmowego lub dróg moczowych. Stomia jest również zakładana podczas wycięcia całego narządu, jak odbytnica z odbytem lub pęcherz moczowy, oraz podczas operacji na jelitach wymagających zespolenia dwóch różnych fragmentów jelita. W przypadku rozległych urazów jamy brzusznej z przerwaniem przewodu pokarmowego lub dróg moczowych również może zajść potrzeba założenia stomii. Choroby zapalne jelita, takie jak choroba Leśniowskiego i Crohna, oraz trudne w leczeniu przetoki odbytniczo-pochwowe i odbytniczo-pęcherzowe także mogą być wskazaniem do wykonania stomii. Wreszcie, każda operacja brzuszna niesie za sobą ryzyko konieczności założenia stomii, o czym chirurg informuje pacjenta przed zabiegiem.

Czasami stomia jest tymczasowa i można ją usunąć podczas kolejnej operacji, przywracając naturalny odpływ kału lub moczu. Jednakże w niektórych przypadkach, już podczas pierwszej operacji wiadomo, że stomia będzie na zawsze, co oznacza, że jest nieodwracalna. Najczęściej dzieje się tak podczas zabiegów, podczas których chirurg usuwa całkowicie końcowy odcinek drogi pokarmowej lub moczowej, takie jak odbytnica z odbytem lub pęcherz moczowy. Stomia tymczasowa może również stać się trwała, jeśli stan pacjenta uniemożliwia przeprowadzenie operacji przywracającej przewód pokarmowy lub moczowy, lub gdy nie uda się zlikwidować przyczyny, dla której stomia została założona (np. przy stomii odbarczającej w przetokach odbytniczo-pochwowych). Operacja zamykania stomii jest skomplikowanym zabiegiem, czasami wykonywanym w trudnych warunkach operacyjnych i obarczonym wieloma powikłaniami. W niektórych sytuacjach ryzyko związane z operacją przywrócenia ciągłości przewodu pokarmowego może być na tyle duże, że chirurg może zalecać pacjentowi unikanie takiej operacji.

Opieka nad stomią powinna być starannie przemyślana i regularna. Po założeniu stomii każdy pacjent powinien przejść odpowiednie szkolenie, aby nauczyć się jak prawidłowo dbać o siebie. Po opuszczeniu szpitala zaleca się regularne wizyty w poradni stomijnej, gdzie personel jest w stanie szybko rozwiązać różne problemy związane ze stomią. Jeśli pacjent nie jest w stanie samodzielnie dbać o swoją stomię, istnieje możliwość szkolenia opiekuna, zazwyczaj członka rodziny. Najlepszym sposobem nauki jest samodzielne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych pod nadzorem pielęgniarki.

Nie wszystkie stomie są trwałe.

Stomie mogą być odwracalne lub nieodwracalne.

Podpisanie zgody na stomię jest konieczne przed każdą operacją jelitową, ponieważ istnieje ryzyko konieczności założenia stomii w trakcie zabiegu.

Na powikłania stomii należy zwracać uwagę, ponieważ mogą wystąpić przepukliny okołostomijne, wypadanie stomii oraz zwężenie.

Osoba z dobrze funkcjonującą stomią może normalnie funkcjonować, zapewniając odpowiednią opiekę.