Stres oksydacyjny to zaburzenie równowagi między produkcją reaktywnych form tlenu w komórkach i tkankach a zdolnością systemu antyoksydacyjnego do ich usuwania.

Procesy fizjologiczne kontrolują ilości tych wolnych rodników, ale niektóre czynniki środowiskowe, jak dym papierosowy, błędy żywieniowe, promieniowanie UV, metale ciężkie, zanieczyszczenia, nadmierny wysiłek fizyczny, długotrwały stres i niektóre leki, mogą przyczyniać się do nadmiernego powstawania reaktywnych form tlenu, co prowadzi do uszkodzenia istotnych struktur komórkowych, takich jak białka, lipidy i kwasów nukleinowych.

Niestety nie istnieją konkretnie określone objawy związane ze stresem oksydacyjnym. Wiele informacji na stronach internetowych, które podają nieprawidłowości zdrowotne, może sugerować obecność poważnych chorób i nie powinny być kojarzone ze stresem oksydacyjnym.

Stres oksydacyjny może być odpowiedzialny za zwiększone ryzyko wielu chorób, takich jak cukrzyca, miażdżyca, choroby sercowo-naczyniowe, nowotworowe oraz neurodegeneracyjne, w tym choroba Alzheimera i Parkinsona.

Organizm ma wiele skutecznych mechanizmów, aby przywrócić i utrzymać równowagę oksydacyjną w komórkach, co pomaga w ochronie przed stresem oksydacyjnym.

Pierwszą linię obrony stanowią przeciwutleniacze endogenne, takie jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa.

Kolejnym istotnym elementem w ochronie przed stresem oksydacyjnym jest odpowiednia dieta i zdrowy styl życia. W diecie ważne jest spożywanie warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, nasion roślin strączkowych i orzechów, które są bogate w antyoksydanty.

Aby zachować zdrowy styl życia, powinniśmy regularnie uprawiać umiarkowaną aktywność fizyczną, unikać alkoholu, substancji chemicznych i papierosów. Ważne jest także ograniczenie stresu oraz regularny i wystarczająco długi sen.

W celu ochrony przed promieniowaniem UV zaleca się unikanie opalania i stosowanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym.

Niestety, określenie dokładnego stężenia reaktywnych form tlenu w organizmie w przypadku stresu oksydacyjnego jest trudne ze względu na ich krótki okres trwania. Dlatego do markerów stresu oksydacyjnego zalicza się cząsteczki, które ulegają zmianom pod wpływem reaktywnych form tlenu, oraz białka endogennego systemu antyoksydacyjnego.

Żadne z medycznych towarzystw naukowych nie zaleca rutynowego oznaczania tych markerów w celu diagnozowania stresu oksydacyjnego.

Jak już wspomniano poprzednio, ludzki organizm ma zdolność do zwalczania stresu oksydacyjnego.

Dotychczasowe badania naukowe nie wykazały, że stosowanie suplementów diety u osób zdrowych i prawidłowo odżywionych może pomóc w minimalizowaniu skutków stresu oksydacyjnego.

Warto zauważyć, że kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka chorób, w których stres oksydacyjny może odgrywać pewną rolę, odgrywa właściwie zbilansowana dieta, zawierająca składniki biologicznie aktywne (takie jak witaminy antyoksydacyjne, składniki mineralne, karotenoidy i polifenole) oraz inne znane elementy zdrowego stylu życia (takie jak umiarkowana aktywność fizyczna, rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu).