Stwardnienie rozsiane (SM) to choroba układu nerwowego charakteryzująca się przewlekłym uszkodzeniem osłonek mielinowych. Objawy mogą być różnorodne i zmienne w zależności od pacjenta, mogą pojawić się rzuty lub postęp choroby. Choroba najczęściej występuje u młodych dorosłych, częściej u kobiet.

Pomimo intensywnych badań, nieznane są dokładne przyczyny choroby. Może być związana z nieprawidłowościami w układzie odpornościowym oraz procesami neurodegeneracyjnymi.

Choroba stwardnienia rozsianego jest najczęściej diagnozowana u osób rasy białej. W Polsce cierpi na nią około 40-60 osób na 100 000.

Choroba zaczyna się z pojedynczym objawem lub kilkoma objawami neurologicznymi. Pierwszym objawem stwardnienia rozsianego może być zapalenie nerwu wzrokowego charakteryzujące się bólem gałki ocznej, osłabieniem wzroku, zaburzeniami widzenia barw i podwójnym widzeniem. Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się niedowłady, zaburzenia czucia, ataksja móżdżkowa, drżenie zamiarowe kończyn, zaburzenia ruchomości gałek ocznych i zawroty głowy. Zaburzenia kontroli zwieraczy pęcherza, czy często moczu oraz zaburzenia poznawcze również mogą wystąpić.

Stwardnienie rozsiane można podzielić na trzy postaci: nawracająco-zwalniającą, wtórnie postępującą i pierwotnie postępującą. Postać nawracająco-zwalniająca przechodzi często w postać wtórnie postępującą, a postać pierwotnie postępująca charakteryzuje się stałym narastaniem objawów bez rzutów.

Jeśli zauważysz symptomy, które mogą wskazywać na stwardnienie rozsiane, powinieneś się udać do lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje cię na dalsze badania neurologiczne. Warto pamiętać, że symptomy stwardnienia rozsianego nie są specyficzne i mogą występować w różnych chorobach i stanach zdrowia.

Rozpoznanie stwardnienia rozsianego zależy od dokładnego wywiadu, badania neurologicznego i badań dodatkowych. Po zebraniu informacji na temat objawów, chorób towarzyszących i historii rodzinnej, lekarz przeprowadza badanie neurologiczne oraz kieruje pacjenta do neurologa w przypadku podejrzenia tej choroby.

Diagnostyka neurologiczna obejmuje badania dodatkowe, z których najważniejszym jest rezonans magnetyczny (MRI). Badanie to pozwala nie tylko zobaczyć zmiany demielinizacyjne, ale także ocenić postęp choroby i skuteczność leczenia. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego jest również wykorzystywane w diagnostyce stwardnienia rozsianego. Ostateczna diagnoza opiera się na wywiadzie, badaniu neurologicznym i wynikach badań dodatkowych.

Leczenie nie ma na celu wyleczenia choroby, ale skupia się na łagodzeniu jej objawów oraz opóźnianiu postępu schorzenia. Glikokortykosteroidy są uważane za najskuteczniejszą metodę leczenia rzutów stwardnienia rozsianego. Leki objawowe mają na celu zmniejszenie uciążliwych dolegliwości, takich jak sztywność mięśni, zaburzenia kontroli zwieraczy czy zmęczenie. Natomiast leczenie modyfikujące przebieg choroby ma na celu spowolnienie jej rozwoju i zmniejszenie częstości rzutów.

W Polsce dostępne są różne leki modyfikujące przebieg stwardnienia rozsianego, takie jak interferon β1a, interferon β1b czy octan glatirameru. Rehabilitacja ruchowa odgrywa również istotną rolę w procesie leczenia pacjentów z tą chorobą.

Ze względu na brak znajomości przyczyny choroby i brak możliwości zastosowania leczenia przyczynowego, całkowite wyleczenie stwardnienia rozsianego nie jest możliwe.

Stwardnienie rozsiane to schorzenie przewlekłe, wymagające stałej opieki neurologa. W zależności od symptomów i przebiegu choroby, lekarz dobiera najbardziej odpowiednie leczenie dla danego pacjenta.

W przypadku nawrotu stwardnienia rozsianego należy jak najszybciej skonsultować się z neurologiem.

Warto zauważyć, że choroby towarzyszące gorączce, upałom czy gorącej kąpieli mogą nasilać już istniejące objawy neurologiczne u chorych na stwardnienie rozsiane, ale nie oznaczają to nawrotu choroby.