Swędzenie to nieprzyjemne uczucie dotyczące skóry, które powoduje chęć drapania lub pocierania. Powstawanie swędzenia jest skomplikowane i może mieć różne przyczyny, zarówno związane z układem nerwowym, jak i wynikać z działania różnych bodźców na włókna nerwowe.

Swędzenie trwające 6 tygodni lub dłużej nazywane jest przewlekłym.

Świąd może występować lokalnie na skórze lub obejmować całe ciało. Przyczyny mogą być różne, takie jak infekcje skóry, choroby alergiczne, nowotwory skóry, czy nadwrażliwość na kosmetyki.

Świąd całego ciała może być również wynikiem chorób ogólnoustrojowych, takich jak choroby wątroby, nerek, układu krwiotwórczego czy endokrynologiczne. Inne przyczyny świądu uogólnionego mogą obejmować zakażenie HIV, leczenie niektórymi lekami, czy też reakcje psychogenne.

Świąd to bardzo częsta dolegliwość, która przeważnie jest niegroźna. Jeśli pojawią się objawy, warto rozważyć proste przyczyny świądu i spróbować złagodzić go w warunkach domowych. Oto kilka skutecznych sposobów na domowe łagodzenie świądu:

• nawilżanie skóry przy użyciu kremów, balsamów lub olejków - raz dziennie,
• stosowanie zimnych okładów,
• używanie balsamów z mentolem, fenolem lub kamforą,
• korzystne działanie mogą mieć także kąpiele lecznicze z płatkami owsianymi, sodą oczyszczoną lub olejkami eterycznymi,
• przy pielęgnacji skóry zmacerowanej zaleca się delikatne usuwanie wilgoci za pomocą zimnego powietrza z suszarki, mokrych kompresów i zapobieganie gromadzeniu się wydzieliny
• stosowanie doustnych środków antyhistaminowych dostępnych bez recepty, takich jak cetyryzyna czy loratadyna,
• przykładanie chłodnych kompresów lub bandaży na drażniące miejsca,
• unikanie drapania, obcinanie paznokci i noszenie rękawiczek do snu,
• używanie mydła bez zapachów i barwników, dokładne spłukiwanie ciała po kąpieli,
• unikanie silnych środków piorących, nowych proszków, płynów do płukania i wybielaczy,
• unikanie substancji drażniących skórę, takich jak środki chemiczne do czyszczenia, perfumy i inne kosmetyki, biżuteria zawierająca nikiel,
• noszenie odzieży z delikatnych materiałów,
• unikanie stresu, który może nasilać świąd.

Sytuacje, które powinny skłonić do wizyty u lekarza w przypadku świądu to:

• świąd utrzymujący się przez ponad tydzień, który nie ustępuje domowym sposobom,
• uporczywy świąd utrudniający codzienne funkcjonowanie i sen,
• brak widocznej przyczyny świądu,
• świąd towarzyszący zmęczeniu, utracie masy ciała, zaburzeniom rytmu wypróżnień, gorączce, żółtaczce lub rozległym zmianom skórnym.

Lekarz rozpocznie wizytę od zebrania szczegółowego wywiadu z pacjentem, który będzie obejmował pytania dotyczące początku objawów i ich trwania, charakteru swędzenia (lokalizacja, nasilenie w czasie, czynniki nasilające lub łagodzące swędzenie), prób leczenia domowymi sposobami, ewentualnych zmian w stosowanych środkach higienicznych, kontakcie z substancjami chemicznymi, zwierzętami, aktualnej diety, uczuleń, przebytych chorób oraz przyjmowanych leków, w tym ziołowych, bez recepty i suplementów diety.

Następnie przeprowadzone będzie badanie skórne w celu oceny zmian na skórze w najbardziej dotkniętej swędzeniem okolicy. W celu wykluczenia chorób ogólnoustrojowych jako potencjalnej przyczyny objawów, lekarz może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne, testy alergiczne oraz pobranie próbki ze zmian skórnych do badań mikrobiologicznych.

Dalsze postępowanie będzie uzależnione od prawdopodobnej przyczyny swędzenia.