Niedobór hormonów tarczycy to nieprawidłowość polegająca na niskiej produkcji hormonów przez tarczycę, które są niezbędne dla organizmu. Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego odpowiedzialnym za wytworzenie i wydzielanie hormonów T3 i T4, które regulują funkcjonowanie tkanek i metabolizm. Kontrola czynności tarczycy odbywa się za pośrednictwem hormonu TSH wydzielanego przez przysadkę mózgową. Istnieje ściśle zależne sprzężenie zwrotne między tarczycą i przysadką, przy czym wzrost stężenia hormonów tarczycy hamuje uwalnianie TSH, a niedobór hormonów stymuluje produkcję TSH.Najczęstszymi przyczynami niedoczynności tarczycy są choroba Hashimoto, stan po operacyjnym usunięciu tarczycy oraz stan po leczeniu jodem promieniotwórczym. W przypadku choroby Hashimoto dochodzi do stopniowego niszczenia tarczycy przez własne przeciwciała, co prowadzi do zmniejszenia produkcji hormonów. Usunięcie tarczycy operacyjnie lub leczenie jodem promieniotwórczym również może skutkować trwałą niedoczynnością tarczycy.Rzadsze przyczyny niedoczynności tarczycy to m.in. inne zapalenia tarczycy (np. podostre zapalenie tarczycy), polekowa niedoczynność tarczycy (np. spowodowana amiodaronem) oraz wtórna niedoczynność tarczycy związana z chorobami przysadki. W tych przypadkach niedoczynność tarczycy może być przemijająca.

Niedobór hormonów tarczycy jest najczęstszym problemem związany z tarczycą; dotyka około 5% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Choć niedoczynność tarczycy częściej występuje wraz z wiekiem (szczególnie powyżej 60 lat), może także dotyczyć osób młodych i dzieci. W przypadku choroby Hashimoto, niedoczynność tarczycy często występuje u członków tej samej rodziny.

Do potwierdzenia niedoczynności tarczycy potrzebne są badania hormonalne. Pierwsze badanie oceniające funkcjonowanie tarczycy może przeprowadzić lekarz rodzinny. Jeśli wynik okaże się nieprawidłowy (powyżej normy), konieczne będzie sprawdzenie poziomu tyroksyny (FT4). Przebieg pierwotnej niedoczynności tarczycy (spowodowanej chorobą tarczycy, a nie przysadki) można stwierdzić, jeśli podwyższone TSH towarzyszy obniżonemu FT4.

W przypadku rozpoznania niedoczynności tarczycy lekarz będzie próbował ustalić przyczynę. Przydatne może być wykonanie USG tarczycy; w przypadku choroby Hashimoto można zauważyć zmniejszenie wielkości tarczycy oraz obniżoną echogeniczność.

Oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, zwłaszcza anty-TPO lub anty-TG: zwiększone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto.

Niedobór hormonów tarczycy można skutecznie leczyć poprzez regularne przyjmowanie odpowiednich substancji. Lewotyroksyna, produkowana syntetycznie, jest identyczna w działaniu jak hormon wydzielany przez tarczycę. Ważne jest, aby stosować ten sam preparat lewotyroksyny, ponieważ różne preparaty mogą mieć różne efekty. Regularne przyjmowanie hormonów tarczycy prowadzi do normalizacji poziomu TSH i przywrócenia zdrowej równowagi organizmu. Większość pacjentów może być leczona ambulatoryjnie, jednak osoby z ciężkim niedoborem tarczycy lub współistniejącymi poważnymi schorzeniami mogą wymagać hospitalizacji.

Lewotyroksynę zaleca się przyjmować regularnie, najlepiej rano na czczo, około 30-60 minut przed posiłkiem. Dawkę leku ustala lekarz, a następnie monitoruje wyniki badań TSH, modyfikując dawkę w razie potrzeby. Kontrole TSH są zazwyczaj przeprowadzane co kilka tygodni na początku leczenia, a po ustabilizowaniu stanu, co kilka miesięcy.

Ważne jest poinformowanie lekarza o przyjmowanych innych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą oddziaływać z lewotyroksyną, tak jak preparaty żelaza, które nie powinny być przyjmowane jednocześnie.

Jeśli chodzi o ciążę i niedoczynność tarczycy, Euthyrox można łączyć z preparatami żelaza, jednak zaleca się zachować odstęp pomiędzy nimi, aby uniknąć osłabienia działania lewotyroksyny. Według badań, najbezpieczniej jest podawać leki zawierające żelazo co najmniej dwie godziny po lewotyroksynie, a odstęp najlepiej wynosić sześć godzin.

Prawie wszyscy pacjenci z niedoczynnością tarczycy muszą być leczeni lewotyroksyną i regularnie kontrolować poziom TSH przez całe życie. Istnieją jednak sytuacje, takie jak zapalenie tarczycy po porodzie, ostre zapalenie tarczycy i niedoczynność tarczycy wywołana lekami, w których może dojść do samoistnego wyzdrowienia i ustąpienia objawów niedoczynności tarczycy.

Autoimmunologiczne schorzenia tarczycy, takie jak choroba Gravesa-Basedowa czy choroba Hashimoto, mają podłoże genetyczne. Nie jesteśmy w stanie zmienić genetycznej predyspozycji osób dotkniętych tą przypadłością. Osoby, u których w rodzinie występują autoimmunologiczne schorzenia tarczycy, powinny informować o tym lekarzy, aby unikać leków, które mogą negatywnie wpłynąć na przebieg choroby. Ponadto zalecane jest regularne kontrolowanie poziomu TSH w celu szybkiego wykrycia rozwoju niedoczynności tarczycy i zapobieżenia poważnym objawom.