Tłuszczak to forma łagodnego guza pochodzącego z tkanki tłuszczowej. Stanowi on najczęstszy typ łagodnego guza tkanek miękkich. Jego łagodny charakter oznacza, że nie przechodzi on do otaczających tkanek ani nie powoduje przerzutów. Szacuje się, że może występować u około 1% populacji.

Tłuszczak posiada wygląd ściśle ograniczonego guza, który otacza torebka łącznotkankowa, wypełniona tkanką tłuszczową. Zazwyczaj ma kształt owalny lub okrągły. Jest miękki w dotyku, łatwo przesuwa się pod skórą i chwilowo odkształca się pod naciskiem. Zazwyczaj nie powoduje bólu.

Tłuszczaki rozwijają się w tkance podskórnej, znajdującej się na tyle głęboko, że nie wyróżniają się kolorystycznie od skóry.

Tłuszczaki mogą występować pojedynczo lub grupowo (w postaci pojedynczych guzów lub skupień).

Przyczyny powstawania tłuszczaków mogą być związane z genetyką. Istnieje także teoria, że nadmierna stymulacja podziału komórek tłuszczowych przez substancje wydzielane przez układ immunologiczny, zwłaszcza podczas stanu zapalnego, może odgrywać rolę w powstawaniu tłuszczaków.

Czynniki ryzyka związane z występowaniem tłuszczaków to między innymi wiek między 40. a 60. rokiem życia, nadwaga, urazy, steroidoterapia, nowotwory złośliwe oraz różne zespoły chorobowe, takie jak na przykład choroba Decruma.

Tłuszczaki rosną bardzo wolno. Jeśli zmiana, która wydaje się być tłuszczakiem, rośnie szybko, na przykład osiągając więcej niż 10 cm średnicy w ciągu kilku miesięcy, zwłaszcza u starszej osoby, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej, ponieważ może to być liposarcoma - nowotwór złośliwy.

Tłuszczaki różnią się strukturą histopatologiczną. Najczęstsze typy tłuszczaków to:

• guz tłuszczowy z liczymi naczyniami krwionośnymi,
• odgraniczona, pojedyncza, łatwo wyczuwalna zmiana,
• występujący przede wszystkim u niemowląt i małych dzieci; wymaga różnicowania z tłuszczakomięsakiem,
• guz zbudowany z tkanki tłuszczowej oraz mięśniowej,
• guz zbudowany z tkanki tłuszczowej i tkanki szpiku kostnego,
• guz złożony z komórek tłuszczowych i niewielkiej liczby drobnych naczyń krwionośnych,
• wywodzący się z brunatnej tkanki tłuszczowej, która naturalnie występuje tylko w wieku niemowlęcym, potem zanika; guz występuje przede wszystkim u młodych dorosłych.

Decyzja o usunięciu tłuszczaka często wynika z powodów estetycznych. Gdy tłuszczak osiągnie duże rozmiary i zacznie uciskać sąsiednie struktury i tkanki, konieczne jest jego usunięcie, ponieważ może powodować ból poprzez uciskanie nerwów.

Standardową metodą usuwania tłuszczaków jest zabieg chirurgiczny wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Chirurg przecina skórę, usuwa tłuszczaka wraz z torebką, co jest kluczowe dla zapobieżenia nawrotom. W przypadku słabo odgraniczonej torebki konieczne jest usunięcie trochę otaczającej tkanki tłuszczowej. Zabieg kończy się założeniem szwów.

Usunięty tłuszczak jest następnie poddawany badaniu histopatologicznemu.

Jedną z metod usuwania tłuszczaków w ramach medycyny estetycznej jest ostrzykiwanie ich steroidami, co powoduje zanik tkanki wewnątrz guza. Metoda ta nie pozostawia blizn, ale nie gwarantuje usunięcia torebki łącznotkankowej, co zwiększa ryzyko nawrotu. Dodatkowo, nie uzyskuje się materiału do badania histopatologicznego.

Inną nową metodą jest liposukcja, polegająca na odsysaniu tkanki tłuszczowej z wnętrza guza przez niewielkie nacięcie, a następnie usunięcie torebki łącznotkankowej za pomocą kleszczyków.