Tularemia, znana również jako gorączka zajęcza, jest chorobą wywoływaną przez bakterię Francisella tularensis, dotykającą zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Najbardziej podatne na zakażenie są króliki, zające oraz gryzonie, a także koty domowe.

Zakażenie u ludzi może nastąpić poprzez ukąszenia kleszczy lub much jelenich, kontakt skóry z zarażonym zwierzęciem, spożycie skażonej wody, ekspozycję zawodową lub inhalację zanieczyszczonego powietrza. Istnieje także potencjalne niebezpieczeństwo bioterroryzmu, gdyż już niewielka ilość bakterii (10-50) może wywołać chorobę, przenikając do organizmu przez skórę, oczy, jamę ustną lub płuca.

Nie odnotowano przypadków transmisji tularemii z człowieka na człowieka. W przeszłości epidemie tej choroby wybuchały między innymi poprzez hodowlę chomików z sklepów zoologicznych. Choć tularemia może być chorobą groźną, w większości przypadków można ją skutecznie leczyć antybiotykami.

Objawy tularemii zazwyczaj pojawiają się 3-5 dni po zakażeniu bakteriami. Charakteryzuje się gorączką, nagłym początkiem, dreszczami, bólem głowy, biegunką, wymiotami oraz bólami mięśniowymi i stawowymi. U 20% chorych skórna wysypka może pojawić się w postaci plamistej lub plamisto-grudkowej. Inne objawy choroby zależą od drogi wniknięcia bakterii do organizmu:

• w przypadku ukąszenia przez kleszcze lub muchy jelenie rozwija się postać wrzodziejąco-gruczołowa lub gruczołowa tularemii,
• w przypadku bezpośredniego kontaktu z bakteriami poprzez skórę (np. dotykając martwego zwierzęcia) rozwija się postać gruczołowa, wrzodziejąco-gruczołowa lub oczno-gruczołowa tularemii,
• po spożyciu niedogotowanego mięsa zakażonego zwierzęcia lub zanieczyszczonej wody rozwija się postać ustno-gardłowa tularemii,
• wdychanie kurzu lub aerozoli zakażonych bakteriami Francisella tularensis może spowodować rozwinięcie tularemii płucnej, jednej z najcięższych postaci choroby, oraz być powikłaniem innych nieleczonych form tularemii.

Jeśli zauważysz wymienione objawy u kogoś, kto miał wcześniej kontakt z martwym zwierzęciem lub innymi czynnikami sprzyjającymi przekazywaniu zakażenia, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem.

Tularemia to trudna do zdiagnozowania choroba. Jest to rzadkie schorzenie, którego objawy mogą być mylone z innymi, częściej występującymi dolegliwościami. Dlatego istotne jest, aby informować lekarza o ewentualnych ukąszeniach przez kleszcze lub muchy, a także o bezpośrednim kontakcie z chorymi zwierzętami. W celu potwierdzenia diagnozy konieczne jest przeprowadzenie badań krwi oraz posiewów mikrobiologicznych. Do badania materiału biologicznego można pobierać wymazy ze zmian skórnych, płyny z węzłów chłonnych lub plwocinę. W przypadku podejrzenia tularemii ważne jest powiadomienie laboratorium, co wiąże się z zastosowaniem specjalnych procedur bezpieczeństwa. Hodowla z materiału biologicznego jest ostatecznym potwierdzeniem diagnozy.

W terapii tularemii stosuje się leki antybakteryjne, zazwyczaj w formie długotrwałej, trwającej od 10 do 21 dni kuracji.

Chociaż większość pacjentów wyzdrowieje całkowicie, objawy tularemii mogą trwać przez wiele tygodni. Nieleczona choroba może prowadzić do śmierci w 5-15% przypadków, podczas gdy leczona jedynie w 1-3%. Faktory pogarszające rokowanie to uszkodzenie nerek, poważne choroby współistniejące i opóźnione rozpoznanie choroby.

Leczenie tularemii jest skuteczne w usuwaniu bakterii z ciała. Po zakończeniu kuracji nie ma konkretnych wytycznych co do dalszego postępowania.