Kolano jest największym stawem w ciele ludzkim. Stawy kolanowe tworzą złożony układ więzadeł, które pomagają utrzymać powierzchnie stawowe blisko siebie i zapewniają stabilizację stawu.

W stawie kolanowym znajdują się więzadła poboczne – strzałkowe i piszczelowe – które odpowiadają za stabilizację kolana z zewnątrz i wewnątrz, oraz więzadła krzyżowe – przednie i tylne – które stabilizują kolano w płaszczyźnie przednio-tylnej. Oprócz nich, w kolanie znajduje się wiele innych, mniejszych więzadeł, które pomagają w stabilizacji stawu.

Więzadła boczne stabilizują kość udową i piszczelową. Znajdują się po obu stronach kolana: po zewnętrznej stronie biegnie więzadło strzałkowe, a po wewnętrznej więzadło piszczelowe.

Uszkodzenia więzadeł bocznych mogą wystąpić w wyniku urazów, prowadząc do nadmiernego skoślawienia lub zeszpotawienia kolana, co pacjenci odczuwają jako nadmierne „wygięcie” kolana. Tego typu sytuacje często mają miejsce podczas uprawiania sportu, szczególnie jazdy na nartach, gry w piłkę nożną, siatkówkę, koszykówkę czy w sportach walki. Uszkodzenia mogą również wystąpić po potknięciach na schodach lub nierównym terenie.

Więzadła boczne – piszczelowe lub strzałkowe – mogą być jedynym uszkodzeniem lub jednym z wielu w przypadku urazu kolana. Większe ryzyko tego typu uszkodzeń jest obserwowane u mężczyzn niż u kobiet, głównie w sportach kontaktowych niż indywidualnych.

Uszkodzenia więzadeł pobocznych są powszechne, zwłaszcza jeśli chodzi o więzadło boczne piszczelowe. Więzadło boczne rzadziej ulega uszkodzeniu.

Osoba z uszkodzeniem więzadła bocznego piszczelowego lub strzałkowego doświadcza bólu – albo po wewnętrznej albo zewnętrznej stronie kolana. W tym obszarze może wystąpić opuchlizna, siniak. Objawy bólowe mogą ograniczyć zakres poruszania się kolana, a nawet uniemożliwić chodzenie. Niektórzy pacjenci mogą dodatkowo doświadczać niestabilności kolana, wtedy noga podczas obciążania może niekontrolowanie "uciekać" spod nich.

1. Osoba po kontuzji kolana, która zauważa u siebie którykolwiek z tych symptomów, powinna udać się na konsultację w ostrej ortopedycznej poradni.

2. Pacjent po urazie kolana, który dostrzega u siebie któryś z tych objawów, powinien się zapisać na wizytę w ostrych dyżurach ortopedycznych.

Ortopeda stawia diagnozę na podstawie informacji uzyskanych od pacjenta i badania fizykalnego. Określenie stabilności kolana i identyfikacja punktów bolesnych sugeruje uszkodzenie jednego z więzadeł bocznych.

Diagnoza powinna być potwierdzona badaniami obrazowymi. Po urazie kolana zaleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego w celu wykluczenia ewentualnych złamań. Aby całkowicie ocenić więzadła boczne, konieczne jest również badanie USG lub rezonansu magnetycznego. USG pozwala zobaczyć więzadła boczne, ale nie jest w stanie uwidocznić innych struktur w kolanie. Dlatego w przypadku skręcenia kolana, gdy istnieje ryzyko uszkodzenia więzadeł krzyżowych lub łąkotki, zaleca się wykonanie bardziej precyzyjnego badania, takiego jak rezonans magnetyczny.

Większość uszkodzeń jednego z więzadeł pobocznych zazwyczaj można leczyć zachowawczo poprzez oszczędzanie kończyny, chłodzenie bolesnego miejsca, chodzenie o kulach oraz noszenie zalecanej ortezy.

Zależy to od stopnia uszkodzenia więzadła (częściowego lub całkowitego) i zazwyczaj trwa od 3 do 6 tygodni. Po okresie unieruchomienia w ortezie i odciążaniu kończyny za pomocą kul rozpoczyna się rehabilitacja, która może trwać od jednego miesiąca do kilku miesięcy.

W przypadkach bardziej skomplikowanych, gdy uszkodzenie więzadła pobocznego jest częścią uszkodzenia wielu więzadeł kolana, postępowanie staje się trudniejsze i może wymagać leczenia operacyjnego. Może to dotyczyć towarzyszącego uszkodzenia łąkotki, więzadła krzyżowego przedniego lub kompleksu tylno-bocznego.

Nierzadko występuje jednoczesne uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego i pobocznego piszczelowego. W takich sytuacjach często podejmowana jest decyzja o leczeniu zachowawczym uszkodzenia więzadła pobocznego – pacjent odciąża kończynę, nosi ortezę i chodzi o kulach przez 3–6 tygodni, a następnie przeprowadza się operacyjną rekonstrukcję więzadła krzyżowego przedniego.

Rokowanie przy uszkodzeniu więzadeł bocznych kolana jest bardzo obiecujące. Te więzadła mają wysoki potencjał regeneracji i większość pacjentów, po odpowiednim leczeniu zachowawczym, wraca do pełnej sprawności, odzyskując formę sprzed urazu.

Gdy uszkodzenie więzadła bocznego występuje równocześnie z innymi uszkodzeniami w kolanie, rokowanie odnośnie powrotu do pełnej sprawności zależy głównie od możliwości naprawy pozostałych uszkodzeń.

Dobra stabilizacja mięśniowa kończyn dolnych i ogólne przygotowanie motoryczne do wykonywanej aktywności sportowej pomagają zapobiec uszkodzeniom więzadeł bocznych kolana.