Reaktywne formy tlenu (RFT) są bardzo reaktywnymi niestabilnymi cząsteczkami tlenu, powstałymi w wyniku niecałkowitej redukcji tlenu.

Do grupy RFT zalicza się między innymi anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik hydroksylowy, rodnik wodoronadtlenkowy, rodnik nadtlenkowy oraz rodnik alkoksylowy.

Do innych reaktywnych form tlenu należą również nadtlenek wodoru, kwas podchlorawy oraz kwas podbromawy.

Wolne rodniki, czyli reaktywne formy tlenu, odgrywają korzystne funkcje w organizmie, ale ich nadmiar może prowadzić do patologicznych procesów.

Reaktywne formy tlenu mają fizjologiczny wpływ na transport glukozy do komórek, serotoniny do płytek krwi oraz na funkcję śródbłonka naczyniowego. Pełnią również rolę w przekazywaniu sygnałów zarówno do komórek, jak i wewnątrz nich.

Nadmierna produkcja reaktywnych form tlenu w organizmie lub brak antyoksydantów prowadzi do zjawiska znanego jako stres oksydacyjny. To z kolei prowadzi do utleniania istotnych struktur komórkowych, co powoduje zmiany w ich budowie. Do chorób, gdzie stres oksydacyjny jest wymieniany jako jedna z przyczyn, należą miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory, choroby neurodegeneracyjne oraz choroby zapalne.

Organizm człowieka wyposażony jest w liczne skuteczne mechanizmy obronne, które chronią go przed działaniem wolnych rodników. Pierwszą linię obrony stanowią przeciwutleniacze endogenne, takie jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa.

Dodatkową ochronę przed negatywnym wpływem nadmiaru reaktywnych form tlenu mogą zapewnić antyoksydanty zawarte w żywności. Do antyoksydantów egzogennych zalicza się witaminy (A, C, E), składniki mineralne (cynk, selen, miedź, mangan, żelazo), karotenoidy (alfa i beta-karoten, zeaksantyna, luteina, likopen, beta-kryptoksantyna) oraz polifenole (flawonoidy, kwasy fenolowe, lignany, stilbeny).

Warto zauważyć, że wszystkie wymienione substancje występują głównie w produktach roślinnych, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych oraz orzechy.