Chemicznie włosy składają się z keratyny, która zawiera 20% aminokwasu cysteiny.

Włosy składają się z dwóch części – korzenia i łodygi:

• Korzeń to część włosa, która znajduje się w skórze i składa się z trzech warstw: rdzenia, warstwy korowej i osłonki włosa. W dolnej części korzenia znajduje się opuszka, która zawiera macierz i brodawkę włosa. Kolor włosów zależy od ilości produkowanego przez melanocyty barwnika. Zniszczenie brodawki powoduje trwałą utratę włosa.
• Łodyga to część włosa wystająca ponad powierzchnię skóry. Powstaje w wyniku rogowacenia komórek macierzy włosa i składa się z rdzenia, kory i osłonki.

Mieszek włosowy to zagłębienie naskórka, w którym znajduje się korzeń włosa, przyczep mięśnia przywłośnego oraz ujście gruczołu łojowego. Mięsień przywłośny odpowiada za "jeżenie się" włosów u zwierząt, a u ludzi pełni rolę szczątkową. Skurcz mięśnia wspomaga wydzielanie łoju, który chroni skórę przed czynnikami zewnętrznymi.

Wydzialanie łoju zależy od wieku i hormonów. Regularne usuwanie łoju może nasilić jego produkcję.

Mieszki włosowe są otoczone gęstą siecią naczyń krwionośnych i nerwów.

Proces wzrostu włosa zależy od interakcji między brodawką i macierzą włosa. Dodatkowo na rozwój włosa mają wpływ czynniki genetyczne i hormonalne, zwłaszcza androgeny, które hamują wzrost włosów na głowie osób z predyspozycjami genetycznymi, a jednocześnie stymulują wzrost włosów w okolicach intymnych i brodzie. Genetyka odpowiedzialna jest również za kształt włosów, które u czarnoskórych są kręcone, u Azjatów proste i twarde, a u osób rasy kaukaskiej falują.

Włosy nie rosną ciągle. Każdy włos przechodzi cykl życia, składający się z trzech faz: wzrostu (anagen), przejściowej (katagen) i spoczynku (telogen). Włosy na głowie znajdują się w różnych fazach cyklu. Faza wzrostu (anagen) stanowi 80-85% włosów, trwa 3-6 lat i jest okresem najintensywniejszego podziału komórek macierzy włosa. Faza przejściowa (katagen) trwa od kilku dni do kilku tygodni i obejmuje 0,5-1% włosów. Podczas tej fazy korzeń włosa stopniowo kurczy się, rogowacieje i przesuwa w kierunku góry. Ostatnia faza to faza spoczynku (telogen), trwająca 2-4 miesiące i obejmująca 10-20% włosów. Po niej włos wypada, a na jego miejscu rośnie nowy.

Przeciętnie każdego dnia tracimy 60-100 włosów. Liczba ta może nieznacznie różnić się w zależności od pory roku, gdzie jesienią tracimy ich więcej, a zimą mniej. Częste mycie włosów powoduje równomierne wypadanie, podczas gdy rzadsze mycie może dać wrażenie większej ilości wypadających włosów. Włosy na głowie rosną z prędkością 0,3 mm na dobę lub 1 cm na miesiąc. Średnica włosa na głowie wynosi około 70 µm, jednak istnieją znaczne różnice między poszczególnymi osobami.

Z wiekiem włosy na głowie stają się cieńsze, podczas gdy włosy w okolicach brwi, nozdrzy czy ucha zewnętrznego stają się grubsze, szczególnie u mężczyzn. Ponadto, z wiekiem włosy również zaczynają ciemnieć.

Łysienie to trwała utrata włosów, która może dotyczyć różnych części ciała i być zarówno bliznowaciejąca, jak i niebliznowaciejąca.

Wypadanie włosów może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak mechaniczne działanie na włosy, toksyczne substancje, choroby zakaźne czy przewlekłe choroby. Leki, choroby skóry głowy, zaburzenia hormonalne oraz inne schorzenia również mogą wpływać na wypadanie włosów.

Częste przypadki wypadania włosów u kobiet mogą być związane z zaburzeniami hormonalnymi, a także nieprawidłową pielęgnacją włosów.

Należy pamiętać, że nadmierne wypadanie włosów czasem może być postrzegane przez osobę jako problem większy niż jest w rzeczywistości.

Łysienie u kobiet występuje rzadziej niż u mężczyzn i zazwyczaj zaczyna się po 30. roku życia. Około 10% kobiet doświadcza przerzedzania się włosów przed trzydziestką. Łysienie androgenowe u kobiet przed menopauzą objawia się utratą włosów na wierzchołku głowy. Po menopauzie utrata włosów staje się bardziej powszechna i dotyczy również obszarów skroniowych. Spadek poziomu estrogenów prowadzi do wzrostu androgenów, które odgrywają ważną rolę w łysieniu, obok genetycznej predyspozycji.

U kobiet występują różne formy łysienia androgenowego, a detergenty zawarte w szamponach oraz farby do włosów mogą przyczynić się do wypadania włosów u kobiet z predyspozycją genetyczną.

Rozpoznanie można ustalić na podstawie obrazu klinicznego oraz trichogramu, badania włosów pod mikroskopem. Pobrane włosy analizuje się pod kątem ich fazy wzrostu. W przypadku młodszych kobiet z łysieniem lub hirsutyzmem zaleca się badanie poziomu hormonów oraz konsultację ginekologiczną. Leczenie jest długotrwałe i nie zawsze skuteczne, należy także unikać szkodliwych dla włosów substancji.

W terapii łysienia u kobiet stosuje się minoksydyl w roztworze 2% i 5%, hormonalne środki antykoncepcyjne oraz antyandrogeny.

Bliznowacenie może wystąpić w wyniku uszkodzenia mieszków włosowych spowodowanego stanem zapalnym, guzami lub urazami. Może towarzyszyć toczniowi rumieniowatemu lub liszajowi płaskiemu.

Łysienie w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego charakteryzuje się zazwyczaj rozlanym charakterem, natomiast w ogniskowym toczniu rumieniowatym skórnym można zauważyć ogniska o rumieniowym brzegu z bliznowaceniem w centrum. Leczenie polega na stosowaniu kortykosteroidów miejscowo lub doogniskowo, a także preparatów przeciwmalarycznych. Przeszczepianie włosów może okazać się skuteczne, ale najlepiej wykonuje się je po ustąpieniu objawów choroby podstawowej.

Liszaj płaski najczęściej obejmuje skórę gładką i błony śluzowe, jednak u niektórych pacjentów występuje także łysienie bliznowaciejące. Chorobę diagnozuje się na podstawie objawów i badania histologicznego. Leczenie polega na stosowaniu kortykosteroidów miejscowo lub poprzez iniekcje doogniskowe. Pseudopelade, czyli łysienie plackowate rzekome, charakteryzuje się małymi ogniskami łysienia, które przypominają ślady stóp na śniegu. Leczeniem w tym przypadku jest przeszczepienie włosów. Łysienie z bliznowaceniem może być związane z innymi chorobami takimi jak twardzina, sarkoidoza czy grzybica głowy.

Trichotillomania to zaburzenie umysłowe charakteryzujące się nieustanną i niekontrolowaną potrzebą wyrwania włosów. Zazwyczaj zaczyna się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania i częściej dotyka kobiet.

Obszar otaczający czoło i wierzchołek głowy jest miejscem, gdzie występują nieregularne plamy różnej długości włosów, często z krwawieniami w mieszkach włosowych. U dorosłych częściej obserwuje się wyrwanie włosów z innych obszarów ciała, takich jak pachy, pachwin, brwi i rzęsy. Często towarzyszą temu bulimia, trichofagia (zjadanie włosów) i obecność bezoarów włosowych (kamienie włosowe w przewodzie pokarmowym).

Diagnoza opiera się na obserwacji stanu skóry głowy i innych owłosionych obszarów oraz na wynikach badania histologicznego fragmentu skóry. Czasem wykonuje się także trichogram.

U dzieci leczenie zazwyczaj nie stanowi problemu i często schorzenie samoistnie ustępuje. Można stosować specjalne płyny i szampony przeciwświądowe.

W przypadku dorosłych i nastolatków zalecana jest konsultacja u specjalisty psychologa lub psychiatry. Skuteczną metodą leczenia trichotillomanii jest psychoterapia, a czasem także stosowanie odpowiednich leków przeciwdepresyjnych.