Gazy naturalnie znajdujące się w jelitach pochodzą z dwóch głównych źródeł - pierwszym jest połykane powietrze podczas jedzenia i mówienia, a drugim są produkty fermentacji jelitowej, głównie w jelicie grubym.

Połykane powietrze zawiera głównie azot i tlen.

Gazy powstałe z metabolizmu bakteryjnego mają różnorodny skład, zawierają bezwonny dwutlenek węgla, metan, wodór oraz siarkowodór i inne związki siarkowe nadające specyficzną woń. Skład i ilość gazów z fermentacji zależą od rodzaju spożywanych pokarmów, flory jelitowej i pasażu jelitowego.

Objętość gazu w jelitach wynosi zwykle 200 ml, a dzienna ilość wydalanych wiatrów może wynosić do 600 ml. Przeciętny zdrowy człowiek wydala gazy od kilkunastu do 25 razy dziennie.

Zwiększenie ilości gazów jelitowych może być wynikiem spożywania pokarmów uznawanych za gazotwórcze, zwiększonego połykania powietrza, niemożności odbijania połkniętego powietrza, upośledzenia trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim, zwolnienia czasu pasażu jelitowego oraz zwiększenia ilości bakterii w jelicie cienkim, które jest relatywnie jałowe w porównaniu z jelitem grubym.

Nierzadko pacjenci błędnie rozumieją uczucie wzdęcia i przypisują je grom gazom. Trudno jest dokładnie określić ilość wydychanych gazów, ale może być to wskazane poprzez porównanie z ilością gazów wydychanych wcześniej. Zazwyczaj nie ma konieczności wykonania dodatkowych badań, chyba że pojawiają się inne objawy sugerujące chorobę układu pokarmowego. Warto przeanalizować swoją dietę, ponieważ często zdarza się, że po spożyciu określonych pokarmów osoba odczuwa problemy związane z nadmiernym wzdęciem.

Rzadko, gdy istnieje podejrzenie o organiczne źródło nadmiernych gazów, pomocne mogą być:

• przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej do orientacyjnej oceny ilości gazów i wykluczenia zaburzeń przewodu pokarmowego
• ultrasonografia jamy brzusznej
• badania endoskopowe
• rzadko stosuje się trudno dostępny i trudny do interpretacji oddechowy test wodorowy.

Jeśli wystąpi nadmiar gazów, zaleca się:

• zaprzestanie żucia gumy, picie przez słomkę, jedzenie powoli i staranne rozdrabnianie pokarmu w jamie ustnej
• jeżeli brak innych objawów, zaleca się staranną analizę spożywanych pokarmów i wykluczenie tych, które są znane jako gazotwórcze; po odpowiednim przygotowaniu niektóre produkty mogą nie powodować nadmiernych gazów, więc może wystarczyć zmiana sposobu przygotowania, a nie eliminacja z diety
• należy zwrócić szczególną uwagę na mleko i jego przetwory zawierające laktozę, wyeliminować te produkty z diety na 2-3 tygodnie i ocenić wpływ tego ograniczenia na ilość gazów
• stosować probiotyki w celu zmiany składu flory bakteryjnej w jelitach
• w niektórych przypadkach, pod kontrolą lekarza, można stosować leki jelitowe w celu zmniejszenia ilości fermentującej flory bakteryjnej
• w przypadkach objawowych zaleca się stosowanie adsorbentów (np. węgiel aktywowany) lub środków powierzchniowo czynnych (np. simetykon) ułatwiających usuwanie gazów

Diagnostyka, czasami bardzo skomplikowana i wymagająca uporu pacjenta i bezsilności lekarza, rzadko prowadzi do ustalenia przyczyny tego uciążliwego objawu, trudnego do obiektywnej oceny. Często jest to element zespołu zaburzeń czynnościowych jelit, takich jak zespół jelita drażliwego.

Napoje gazotwórcze

• cola
• napój gazowany
• tonik
• piwo

Napoje o niskiej zawartości gazu

• woda
• herbata
• sok