Jądro znajdujące się w mosznie jest organem parzystym odpowiedzialnym za produkcję plemników. Przy jądrze znajduje się najądrze, które magazynuje nasienie i pomaga w dojrzewaniu plemników. Zapalenie jądra może być spowodowane zakażeniem wirusowym lub bakteryjnym. Najczęstsze przyczyny to wirus świnki, zakażenie bakteryjne oraz choroby przenoszone drogą płciową. Zapalenie jądra często poprzedza zapalenie najądrza, a w wyniku zakażenia obu narządów może wystąpić zapalenie jądra i najądrza.

Zapalenie jądra zwykle stanowi ostre schorzenie. Objawia się bólem w mosznie, zazwyczaj po jednej stronie, z obrzękiem połowy moszny oraz bólem podczas dotykania. Skóra moszny może być zaczerwieniona, a jądro po tej stronie uniesione oraz powiększone. Może wystąpić obecność krwi w nasieniu.

Wcześniej lub równocześnie mogą pojawić się objawy związane z zakażeniem układu moczowego (częstsze oddawanie moczu, ból lub pieczenie podczas mikcji) lub objawy zapalenia cewki moczowej (pieczenie w cewce moczowej, wydzielina z cewki moczowej). Mogą również wystąpić objawy zapalenia gruczołu krokowego (ból w kroczu lub u nasady prącia).

Mogą również występować ogólne objawy choroby, takie jak gorączka, ogólne złe samopoczucie, nudności, ból głowy. Zwykle są one wynikiem zakażenia układu moczowego lub zapalenia gruczołu krokowego.

W przypadku świnki zapalenie jądra zazwyczaj występuje 4-6 dni po pojawieniu się objawów świnki (ale może pojawić się nawet do 10 dni).

Zapalenie jądra może być poprzedzone przewlekłym zapaleniem najądrza. Wtedy przez długi czas (tygodnie) występuje niewielki ból w mosznie, który często ustępuje i wraca, a w miejscu najądrza można wyczuć tkliwe lub niebolesne zgrubienie.

Na podstawie skarg pacjentów, lekarz podejrzewa zapalenie jądra. Następnie przeprowadza badanie fizykalne, oceniając wielkość, kształt i bolesność jąder oraz najądrzy i powrózków nasiennych. Znaczne powiększenie jądra może wskazywać na wodniaka jądra spowodowanego zapaleniem. Podejrzewając zapalenie cewki, lekarz ocenia jej ujście oraz obecność wydzieliny, natomiast podejrzewając zapalenie gruczołu krokowego, wykonuje badanie palcem przez odbytnicę.

W większości przypadków informacje od pacjenta oraz badanie lekarskie są wystarczające do diagnozy zapalenia jądra, często również najądrza.

Często zlecanymi badaniami diagnostycznymi są:

• USG moszny, aby wykluczyć skręt jądra lub inne problemy, takie jak guz jądra lub ropień w mosznie
• ogólne badanie moczu oraz posiew moczu, gdy występują cechy zakażenia układu moczowego oraz zawsze u chłopców
• badanie wydzieliny z cewki moczowej, gdy występują objawy zapalenia cewki moczowej.

Dolegliwości i symptomy zapalenia jądra spowodowanego wirusem zwykle ustępują w ciągu 10 dni.

W przypadku zapalenia bakteryjnego i zakażenia przenoszonego drogą płciową objawy zwykle ustępują po odpowiednim zastosowaniu antybiotyku w odpowiedniej dawce i zaleconym przez lekarza czasie. Ważne jest, aby kontynuować całą terapię antybiotykiem i nie przerywać leczenia po zaobserwowaniu poprawy.

Jeśli zapalenie jądra zostało spowodowane zakażeniem przenoszonym drogą płciową, partnerzy seksualni także powinni być leczeni.

Około połowy mężczyzn po przebytym zapaleniu jądra może zauważyć nieznaczne zmniejszenie jądra.

Po przebyciu wirusowego zapalenia jądra i najądrza, może wystąpić upośledzenie płodności u nawet do 10% mężczyzn, a w rzadszych przypadkach nawet bezpłodność, szczególnie gdy zapalenie dotyczy obu jąder.

Jednym z możliwych następstw zapalenia jądra jest wodniak jądra.

Należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Może on zalecić kontrolną wizytę po zakończeniu terapii (zazwyczaj po około 2 tygodniach), aby ocenić skuteczność leczenia i upewnić się, że partnerzy seksualni również przeszli terapię, jeśli było to konieczne.

W przypadku braku całkowitego ustąpienia objawów i dolegliwości, konieczne może być przeprowadzenie badań diagnostycznych układu moczowo-płciowego.

Należy dbać o bezpieczny seks, stosując prezerwatywy, które skutecznie chronią partnerów przed zakażeniem. Zwiększone ryzyko zakażenia występuje przy większej liczbie partnerów seksualnych, zwłaszcza przygodnych.

Nie istnieje skuteczny sposób zapobiegania zapaleniu jądra w przebiegu wirusowego zapalenia przyusznic (świnka) u chłopców i mężczyzn. Jedynym sposobem zapobiegania jest szczepienie ochronne przeciwko śwince. W Polsce używa się szczepionki potrójnej (świnka, odra, różyczka), którą podaje się dzieciom zgodnie z kalendarzem szczepień (po pierwszym roku życia i w 10. roku życia).

Skuteczne leczenie chorób gruczołu krokowego u starszych mężczyzn, które prowadzą do problemów z oddawaniem moczu, zapobiega zakażeniu układu moczowego i zapaleniu jądra, które mogą być jego skutkiem.