Zapalenia oczu u niemowląt wymagają szczególnego omówienia, ponieważ różnią się od zapaleń u starszych dzieci. W przypadku noworodków mogą występować dodatkowe powikłania zarówno lokalne (w oku), jak i ogólne. Ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie tego rodzaju zapaleń, aby zapobiec uszkodzeniom wzroku. Może to prowadzić do pogorszenia widzenia, a nawet do ślepoty. Oprócz tego, zapalenia spojówek u niemowląt mogą być powiązane z innymi schorzeniami oczu (np. zaćma, zapalenie naczyniówki i siatkówki) i ogólnymi (np. zapalenie płuc, ucha, opon mózgowo-rdzeniowych, stawów oraz posocznica), które wymagają specjalistycznej diagnostyki i terapii. Wiele z tych schorzeń może być przenoszonych drogą płciową (rzeżączka, opryszczka, zakażenia chlamydiami), dlatego istotne jest badanie otoczenia dziecka (matki, ojca, rodzeństwa). Najczęstszym czynnikiem powodującym zakażenie spojówek noworodka jest poród przez drogi rodne matki.

Chemiczne zapalenie spojówek Zapalenie spojówek wywołane przez dwoinkę rzeżączki Zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki zwykłej Bakteryjne zapalenie spojówek u niemowląt Zapalenie spojówek wywołane przez chlamydie Bakteryjne zapalenie spojówek spowodowane niedrożnością przewodu nosowo-łzowego

Chemiczne zapalenie spojówek może być spowodowane stosowaniem kropli do oczu tuż po porodzie, mających na celu zapobieganie infekcji wywołanej przez bakterie, chlamydię lub wirusy. Zazwyczaj po użyciu azotanu srebra dochodzi do tego typu zapalenia.

Z uwagi na delikatność spojówek noworodka, zapalenie to może wystąpić dość często.

Objawia się ono niewielkim zaczerwienieniem spojówek i lekkim wydzielaniem.

Samoistnie cofa się po 2–3 dniach, a diagnoza stawiana jest na podstawie obserwacji oka. Leczenie nie jest konieczne, ponieważ objawy zwykle łagodnie ustępują.

Całkowite wyzdrowienie następuje po kilku dniach, po zakończeniu leczenia nie trzeba podejmować dodatkowych działań. Aby uniknąć zapalenia spojówek u noworodków, zaleca się stosowanie jodopowidonu zamiast azotanu srebra, ze względu na jego skuteczność i mniejsze podrażnienie spojówek.

To choroba wywoływana przez dwoinkę rzeżączki. Zakażenie następuje podczas porodu, gdy dziecko przechodzi przez drogi rodne matki zakażonej rzeżączką. Objawy obejmują duży obrzęk powiek, ropną wydzielinę z oka, przekrwienie spojówek, owrzodzenia w rogówce oraz szybką progresję choroby.

Nieleczone rzeżączkowe zapalenie spojówek może prowadzić do poważnych powikłań, które zagrażają życiu dziecka. W przypadku objawów konieczne jest natychmiastowe zgłoszenie się na oddział okulistyczny.

Diagnozę stawia się na podstawie objawów i wyników badań bakteriologicznych. Leczenie odbywa się w szpitalu i polega na podawaniu antybiotyków. Po zakończeniu leczenia konieczne może być leczenie chirurgiczne zmian pozapalnych w oku.

Zapobieganie chorobie obejmuje odpowiednią opiekę nad ciężarną oraz leczenie rzeżączki u matki przed porodem.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Opryszczkowe zapalenie spojówek to rodzaj zapalenia oka spowodowanego przez wirusa opryszczki zwykłej typu 2. Zakażenie następuje podczas porodu, gdy noworodek przechodzi przez drogi rodne chorej matki.

Jak często występuje?

Obecnie ten rodzaj zapalenia spojówek jest rzadki, co wynika z poprawy opieki nad ciężarnymi.

Jak się objawia?

Objawy pojawiają się między 5. a 12. dniem życia noworodka i obejmują:

• pojawienie się pęcherzyków na powiekach,
• obfite wydzielanie surowicze,
• duży obrzęk powiek i spojówek,
• przekrwienie spojówek,
• czasami zapalenie rogówki z charakterystycznym owrzodzeniem w kształcie drzewa.

Rzadziej mogą wystąpić zmiany wewnątrzgałkowe lub zakażenie ogólne.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku podejrzenia opryszczkowego zapalenia spojówek należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem okulistą, który zbada rozwinięcie choroby i zaplanuje odpowiednie leczenie.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Diagnoza opiera się na obserwacji surowiczego zapalenia spojówek, charakterystycznych pęcherzyków na powiekach lub drzewkowatym owrzodzeniu rogówki.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie polega na stosowaniu kropli lub maści przeciwwirusowych oraz w cięższych przypadkach leków ogólnie przeciwwirusowych. Konieczne jest także leczenie partnera seksualnego matki noworodka.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega powikłaniom i umożliwia zachowanie pełnej ostrości wzroku.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po wyleczeniu nie są potrzebne dodatkowe badania kontrolne.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Przestrzeganie odpowiednich procedur oraz leczenie zakażenia opryszczkowego u kobiet w ciąży mogą zapobiec zachorowaniu u noworodków.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Choroba ta jest spowodowana przez bakterie i może wystąpić u noworodka w każdym okresie życia (od 1. do 30. dnia). Bakterie przedostają się do worka spojówkowego z powiek, rąk lub w wyniku urazu. Zakażenie podczas porodu przez zakażoną matkę jest rzadkie.

Jak często występuje?

W Polsce bakteryjne zapalenie jest najczęstszą postacią zapalenia spojówek u noworodków.

Jak się objawia?

Główne objawy to wydzielina ropna, przekrwienie spojówek i obrzęk powiek. Ropienie trwa zazwyczaj około 5 dni, ale nie towarzyszą temu żadne objawy ogólne.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku podejrzenia zapalenia bakteryjnego należy skonsultować się z lekarzem okulistą, aby wykluczyć problem z drogami łzowymi i rozpocząć leczenie.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Diagnoza opiera się na wywiadzie i badaniu oczu (stan zapalny z ropą, sklejanie brzegów powiek, trwające do 5–7 dni). Badania bakteriologiczne nie są zazwyczaj konieczne, chyba że zachodzi potrzeba lub trwają nawroty choroby.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie rozpoczyna się od kropli antybiotykowych o szerokim spektrum działania. Terapia ma na celu skrócenie czasu trwania choroby i zapobieganie rozwojowi oporności bakterii na antybiotyki.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Tak, całkowite wyleczenie jest możliwe w ciągu 5–7 dni.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia nie są wymagane żadne dodatkowe środki.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Ważne jest zachowanie odpowiednich zasad higieny podczas opieki nad noworodkiem.

O co chodzi i jakie są przyczyny?

To powstaje zapalenie spojówek wywołane przez bakterie chlamydie, które są bakteriami wewnątrzkomórkowymi. Infekcja następuje podczas porodu, gdy noworodek przechodzi przez drogi rodne zainfekowanej matki.

Jak często występuje?

Diagnozowanie chlamydialnego zapalenia spojówek jest rzadkie w Polsce. Jednakże wydaje się, że jest to bardziej powszechne, na przykład w Stanach Zjednoczonych jest to najczęstsza przyczyna zapalenia spojówek u noworodków.

W jaki sposób się objawia?

Objawy pojawiają się między 5. a 7. dniem życia. Są one podobne do bakteryjnego zapalenia spojówek:

• duża ilość śluzowo-ropnego wydzieliny,
• zaczerwienienie spojówek,
• opuchnięte powieki.

W przeciwieństwie do bakteryjnego zapalenia spojówek, które trwa zwykle około 5 dni, zakażenie chlamydiami ma charakter przewlekły (trwający dłużej niż 3 tygodnie) i często występują nawroty. Czasami zapaleniu spojówek towarzyszy także zapalenie rogówki. Często występuje również współistniejące zakażenie ogólnoustrojowe (zapalenie gardła, krtani, uszu, rzadziej płuc).

Co robić w przypadku objawów?

Jeśli podejrzewa się chlamydialne zapalenie spojówek, należy zgłosić się do okulisty celem przeprowadzenia badań diagnostycznych i rozpoczęcia leczenia.

Jak postawiona jest diagnoza?

Diagnozę okulista stawia na podstawie:

• występowania przewlekłego śluzowo-ropnego zapalenia spojówek u noworodka między 5. a 7. dniem życia, z charakterystycznymi zmianami w rogówce (np. nacieki lub blizny w rogówce z towarzyszącymi naczyniami), które są typowe dla zapalenia spowodowanego chlamydiami,
• badania cytologicznego wymazu ze spojówki po zabarwieniu według metody Grama (stwierdzenie obecności charakterystycznych dla zakażenia chlamydiami ciał wtrętowych w cytoplazmie komórek nabłonka, tzw. ciała Halberstädtera i Prowazeka) oraz testów immunoenzymatycznych ELISA lub PCR na obecność bakterii w pobranym materiale z oka.

Jakie są metody leczenia?

Ponieważ zapalenie spojówek zwykle współistnieje z zakażeniem ogólnoustrojowym, terapia rozpoczyna się od podawania antybiotyków ogólnoustrojowo: azytromycyny, erytromycyny, doksycykliny lub tetracykliny. Najczęściej stosowana jest azytromycyna. Miejscowo stosuje się również krople antybiotykowe, które działają na chlamydie (azytromycyna, moksyfloksacyna), jednak skuteczność tej terapii w leczeniu chlamydialnego zapalenia spojówek nie zawsze jest w pełni potwierdzona.

Konieczne jest także leczenie matki noworodka oraz osób, z którymi matka utrzymuje kontakty seksualne, ponieważ zakażenie chlamydiami przenosi się drogą płciową.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega rozwojowi blizn i zmian w spojówce i rogówce oraz pozwala na zachowanie pełnej ostrości wzroku u dziecka.

Co robić po zakończeniu terapii?

Zakażenie chlamydiami ma tendencję do nawrotów, dlatego w przypadku ponownego wystąpienia stanów zapalnych w spojówce konieczne jest ponowne zbadanie i ewentualne leczenie dziecka.

Jak uniknąć zakażenia?

Stosowanie odpowiedniej opieki nad ciężarną oraz wczesne wykrycie i leczenie chlamydialnego zakażenia narządów płciowych u matki mogą zapobiec wystąpieniu tej choroby u noworodka.

Niedrożność przewodu nosowo-łzowego jest bakteryjnym zapaleniem spojówek spowodowanym zamknięciem ujścia przewodu do nosa. Objawia się obfitym ropieniem oka i niewielkim przekrwieniem spojówki. Leczenie polega na masażu woreczka łzowego i, jeśli nie ma poprawy po 3 miesiącach, na sondowaniu dróg łzowych.

Najczęstszymi przypadkami tych stanów zapalnych są alergiczne i infekcyjne zapalenia spojówek. W odróżnieniu od stanów zapalnych u noworodków, u dzieci w tym wieku rzadko towarzyszą im objawy zapalenia w innych częściach oka lub organach. Większość przypadków zapalenia spojówek u dzieci, mimo niepokojącego wyglądu zewnętrznego, nie prowadzi do trwałych zmian w oczach ani pogorszenia wzroku.

Przyczyny i symptomy najczęstszych zapaleń spojówki u niemowląt i starszych dzieci przedstawiono w tabeli.

Jest to stan zapalny spojówek wywołany przez różne bakterie, takie jak paciorkowce, gronkowce, Haemophilus influenzae i bakterie Gram-ujemne.

Bakteryjne zapalenie spojówek jest szczególnie częste u dzieci i charakteryzuje się ropną wydzieliną powodującą sklejanie się powiek.

Objawy mogą być ostry lub przewlekły, ale zazwyczaj samoistnie ustępują w ciągu 5-7 dni.

Należy odczekać 3-5 dni przed wizytą u lekarza okulisty, ponieważ choroba zazwyczaj cofa się samoistnie.

Diagnoza opiera się głównie na badaniu oczu, a leczenie polega na stosowaniu kropli antybiotykowych.

Stan zapalny można całkowicie wyleczyć w ciągu 5-7 dni, a po zakończeniu leczenia nie są wymagane dodatkowe działania.

Aby uniknąć zachorowania, zaleca się częste mycie rąk i dbanie o higienę twarzy.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Alergiczne zapalenie spojówek to grupa zapaleń spojówki wywołana przez nadmierną reakcję układu immunologicznego na alergeny zewnętrzne. Podczas reakcji alergicznej uwalniane są mediatory chemiczne, takie jak histamina, które powodują zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, ich rozszerzenie i zwiększoną produkcję śluzu.

Jak często występuje?

W Polsce alergiczne zapalenie spojówek jest bardzo powszechne.

Jak się objawia?

Najbardziej charakterystycznym objawem alergicznego zapalenia spojówek jest świąd oczu, który towarzyszy wodnistym lub wodnisto-śluzowym wydzielaniem, zaczerwienieniem i obrzękiem spojówek, jak również pojawieniem się brodawek spojówkowych i obrzękiem powiek. W przypadku nadkażenia bakteryjnego mogą wystąpić również ropne wydzieliny. Objawy zazwyczaj występują obustronnie, mają charakter przewlekły i nawracają sezonowo. W niektórych postaciach alergicznego zapalenia spojówek obserwuje się zmiany w rogówce, które mogą prowadzić do pogorszenia wzroku. Objawy oczne często towarzyszą katarowi siennemu, astmie oskrzelowej i atopowemu zapaleniu skóry.

Jedną z postaci alergicznego zapalenia spojówek jest olbrzymiobrodawkowe zapalenie spowodowane reakcją spojówek na ciało obce, najczęściej na soczewki kontaktowe.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku podejrzenia alergicznego zapalenia spojówek należy skonsultować się z lekarzem okulistą w celu zdiagnozowania choroby i rozpoczęcia leczenia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Alergiczne zapalenie spojówek diagnozuje się na podstawie wywiadu oraz charakterystycznych objawów klinicznych, takich jak świąd oczu, obustronne zmiany zapalne nawracające sezonowo, wodnista lub wodnisto-śluzowa wydzielina, zaczerwienienie i obrzęk spojówek oraz obecność brodawek spojówkowych.

Przydatne w diagnostyce może być badanie wydzieliny z oka lub ze spojówki, a także testy skórne.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie polega na ograniczeniu kontaktu z alergenami, które wywołują stan zapalny, oraz na stosowaniu kropli przeciwalergicznych do oczu, zawierających substancje przeciwhistaminowe, stabilizujące komórki tuczne oraz leki przeciwzapalne. W cięższych przypadkach stosuje się krople kortykosteroidowe i immunosupresyjne. W niektórych przypadkach konieczna może być również immunoterapia.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Alergiczne zapalenie spojówek jest chorobą przewlekłą, nawracającą, a całkowite wyleczenie może być trudne. Zazwyczaj obserwuje się jednak zmniejszenie objawów wraz z dorastaniem.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Zalecane są regularne kontrole okulistyczne.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Aby uniknąć alergicznego zapalenia spojówek, zalecane jest unikanie kontaktu z alergenami odpowiedzialnymi za stany zapalne spojówek.

Epidemiczne zapalenie spojówek jest wywoływane przez adenowirusy i charakteryzuje się nagłym początkiem oraz obfitą, surowiczą wydzieliną. Jest bardzo zakaźne i powoduje epidemie, dlatego należy unikać kontaktu z osobami chorymi oraz przedmiotami, na których mogą znajdować się wirusy.

Objawy wirusowego zapalenia spojówek obejmują duży obrzęk powiek, przekrwienie spojówek, grudkowy odczyn w spojówkach, obfitą, wodnistą wydzielinę i światłowstręt. W przypadku zachorowania należy odizolować dziecko od innych osób, by nie przenosiło infekcji.

Diagnoza opiera się na wywiadzie i charakterystycznych objawach klinicznych, takich jak surowicza wydzielina, duży obrzęk powiek czy powiększone węzły chłonne. Jedyną formą leczenia jest stosowanie kropli ocznych z gancyklowirem, które mają działanie przeciwwirusowe wobec niektórych serotypów adenowirusów.

Całkowite wyleczenie zapalenia spojówek możliwe jest w ciągu 3 tygodni, a nacieki w rogówce wchłaniają się samoistnie w okresie od kilku tygodni do kilku miesięcy. Po zakończeniu leczenia nie są wymagane dodatkowe działania.

Co to jest wirusowe zapalenie spojówek?

Wirusowe zapalenie spojówek jest spowodowane przez wirusa opryszczki zwykłej typu 1.

Jak często występuje wirusowe zapalenie spojówek?

Wirusowe zapalenie spojówek nie jest częstą przyczyną zapalenia spojówek u dzieci i nie występuje w epidemiach.

Jakie są objawy wirusowego zapalenia spojówek?

Do charakterystycznych objawów wirusowego zapalenia spojówek należą obfita, surowicza wydzielina, odczyn grudkowy spojówek oraz towarzyszące zapalenie górnych dróg oddechowych.

Oprócz tego, mogą pojawić się pęcherzyki na powiekach i drzewkowate zapalenie rogówki.

Jak postawić diagnozę i jak leczyć wirusowe zapalenie spojówek?

Do postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badania oczu i stwierdzenie obecności charakterystycznych objawów.

Do leczenia zaleca się stosowanie leków takich jak acyklowir w postaci maści ocznej lub gancyklowir w postaci żelu do oczu. W przypadkach ciężkich zapaleń rogówki może być konieczne podanie doustnego acyklowiru.

Należy unikać stosowania kortykosteroidów, ponieważ mogą ułatwiać rozprzestrzenianie się wirusów w tkankach.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie wirusowego zapalenia spojówek?

Tak, możliwe jest całkowite wyleczenie stanu zapalnego w ciągu 3 tygodni. Jednakże ciężkie postacie zapalenia rogówki mogą prowadzić do trwałych zmętnień rogówki i upośledzenia widzenia.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia nie ma konieczności podejmowania dodatkowych działań.

Jak uniknąć zachorowania na wirusowe zapalenie spojówek?

Nie ma skutecznych metod profilaktyki przeciwko wirusowemu zapaleniu spojówek.

Definicja i przyczyny

Chlamydiowe zapalenie spojówek, zwane także wtrętowym zapaleniem spojówek, jest spowodowane przez chlamydie - bakterie wewnątrzkomórkowe. Choroba ta przenosi się poprzez kontakty seksualne lub samozakażenie poprzez dotykanie narządów płciowych. Typowo dotyka jednego oka i częściej występuje u młodych osób.

Występowanie

Chlamydiowe zapalenie spojówek jest rzadko diagnozowane w Polsce, ale podejrzewa się, że jest ono bardziej powszechne niż się sądzi.

Symptomy

Objawami wtrętowego zapalenia spojówek są śluzowo-ropna wydzielina, odczyn grudkowy spojówek, przewlekły przebieg z okresami zaostrzeń i remisji. Niektórzy pacjenci mogą doświadczać zapalenia rogówki górnej części, co prowadzi do powstania łuszczy podnabłonkowej tkanki włóknisto-naczyniowej. Powiększone i bolesne są również przyuszne węzły chłonne. Wspomniane objawy zazwyczaj towarzyszą zapaleniu pochwy i szyjki macicy u dziewcząt oraz cewki moczowej u chłopców.

Diagnoza i leczenie

Diagnoza chlamydialnego zapalenia spojówek często opiera się na badaniu oczu i wywiadzie pacjenta. Aby potwierdzić rozpoznanie, można przeprowadzić badania cytologiczne wymazów ze spojówek oraz testy immunologiczne. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków ogólnie i miejscowo, zwykle azytromycyny. W przypadku zakażeń choroba przenosi się drogą płciową, dlatego ważne jest zbadanie i leczenie partnera/partnerki osoby chorej.

Profilaktyka i rokowanie

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega powikłaniom i pozwala uniknąć trwałych uszkodzeń rogówki oraz zapewnić zachowanie pełnej ostrości wzroku. Po zakończeniu leczenia zaleca się regularne kontrole i w razie nawrotów zapaleń podjęcie stosownych działań.

Zapobieganie zachorowaniom

Osoby powinny zdawać sobie sprawę, że zakażenia chlamydiami najczęściej występują podczas seksu oralnego.