Węzły chłonne to małe struktury obecne w każdym organizmie. Składają się one z tkanki limfatycznej, która ma za zadanie obronną - pozwala na wykrywanie bakterii, wirusów, komórek nowotworowych i skuteczne je niszczyć. W ludzkim ciele znajduje się wiele węzłów chłonnych, rozmieszczonych w grupach w różnych częściach ciała. Niektóre z nich są blisko powierzchni skóry, podczas gdy inne są zlokalizowane w okolicach głównych narządów.

Występowanie powiększonych węzłów chłonnych jest często objawem łagodnych infekcji, takich jak infekcje dróg oddechowych. Należy jednak obserwować uważnie zmienione węzły chłonne i w przypadku ich powiększenia lub niepokojących zmian należy udać się do lekarza.

Istnieje podział przyczyn powiększonych węzłów chłonnych na infekcyjne i nieinfekcyjne. Infekcyjne choroby zazwyczaj prowadzą do powiększenia węzłów chłonnych znajdujących się najbliżej obszaru dotkniętego chorobą. Zmiany są często bolesne, z towarzyszącym obrzękiem lub zaczerwienieniem skóry wokół węzłów.

Powiększenie węzłów chłonnych może wystąpić podczas różnych infekcji, takich jak zakażenia bakteryjne (np. angina, szkarlatyna, gruźlica, kiła), wirusowe zakażenia (np. odra, różyczka, mononukleoza zakaźna), choroby odzwierzęce (np. choroba kociego pazura, tularemia, toksoplazmoza), zakażenia grzybicze, a także nieinfekcyjne przyczyny (np. choroby autoimmunologiczne, nowotwory, nadwrażliwość na niektóre leki, choroby metaboliczne, sarkoidoza, choroba Kawasakiego, histiocytoza z komórek Langerhansa, choroba Castlemana).

Okolica, gdzie znajdują się powiększone węzły chłonne, może być istotnym wskazaniem pomocnym w identyfikacji przyczyny objawów. Najczęściej obserwuje się powiększenie węzłów, które stanowią centrum drenażu limfatycznego, czyli swoisty "posterunek" danego obszaru. Lekarz, mając wiedzę na temat dróg drenażowych limfy, może zlokalizować dotknięte chorobą struktury lub narządy i skierować diagnostykę oraz leczenie w precyzyjny sposób.

Powiększone węzły chłonne pod pachą pełnią rolę zbieraczy limfy z górnej kończyny oraz gruczołów piersiowych. Ich powiększenie może być wynikiem różnych czynników, takich jak infekcje bakteryjne skóry okolic pachowych, reakcje na szczepionki podane w ramieniu po tej samej stronie, zapalenie piersi u kobiet karmiących, nowotwory piersi czy trądzik odwrócony.

Węzły chłonne na szyi, mimo niewielkich rozmiarów, pełnią istotną funkcję. Mogą się powiększać z powodu infekcji dróg oddechowych, zmian próchniczych w zębach, zapalenia jamy ustnej, mononukleozy zakaźnej czy nowotworów głowy, szyi lub układu krwiotwórczego.

Powiększone węzły chłonne pachwinowe pojawiają się przy zakażeniach kończyn dolnych, pachwin, chorobach układu rozrodczego oraz nowotworach. Mogą być wynikiem różnych czynników, takich jak róża, toksoplazmoza, HIV, choroby przenoszone drogą płciową czy nowotwory.

Infekcje często powodują powiększenie węzłów chłonnych, które zazwyczaj ustępują po zastosowaniu antybiotyków lub samoistnie. Warto zawsze monitorować stan węzłów chłonnych po przejściu infekcji. Należy zwrócić uwagę na powrót do prawidłowych rozmiarów lub brak tkliwości węzłów. Jeśli wokół powiększonych węzłów chłonnych pojawi się zaczerwienienie, silny ból i obrzęk, warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli towarzyszy temu gorączka. Konieczna może być terapia antybiotykowa. Również ropienie węzłów chłonnych wymaga konsultacji lekarskiej.

Powiększenie węzłów chłonnych może być również wynikiem procesu nowotworowego. Rozpoznanie jest bardziej prawdopodobne, gdy obserwuje się powiększenie wielu węzłów chłonnych, często bez bólu. Zawsze należy zgłosić się do lekarza, jeśli węzły są niezwykle powiększone, unieruchomione, łączą się w pakiety lub są trudne do przesunięcia. Dodatkowo, obecność węzłów chłonnych powyżej obojczyków, to sygnał, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli występują inne objawy, takie jak osłabienie, nocne poty, utrata masy ciała, wzmożona skłonność do krwawień i siniaczenia się.

Jeśli zauważysz powiększenie węzłów chłonnych, lekarz na pewno zacznie wizytę od szczegółowego wywiadu, aby ustalić potencjalne przyczyny tego stanu.

Warto zatem zwrócić uwagę na:

• kiedy dokładnie wystąpiło powiększenie węzłów chłonnych
• czy towarzyszą mu objawy infekcji, takie jak ból gardła, gorączka, wysypka, biegunka, ból brzucha itd.
• czy występują objawy stanu zapalnego, takie jak ból, obrzęk, zaczerwienienie, wyciek ropnej treści
• czy miałeś kontakt ze zwierzętami w ostatnim czasie
• czy występują inne dolegliwości, takie jak zmęczenie, utrata masy ciała, nocne poty, krwawienia.

Podczas badania lekarz zwróci uwagę na lokalizację powiększonych węzłów chłonnych, sprawdzi inne obszary ciała, gdzie mogą wystąpić powiększone węzły chłonne. Dodatkowo wykluczy infekcje gardła i układu oddechowego, oraz oceni obecność powiększenia w wątrobie i/lub śledzionie.

Jeśli stwierdzone zostaną cechy infekcji, może być konieczne wykonanie dodatkowych badań lub zlecenie odpowiedniego leczenia, w tym antybiotykoterapii.

Należy pamiętać, że antybiotyki są skuteczne jedynie w leczeniu zakażeń bakteryjnych, a nie wirusowych, takich jak przeziębienie czy katar.

Podstawowe badania krwi mogą obejmować morfologię z rozmazem ręcznym, ocenę stanu zapalnego (OB, CRP) i w niektórych przypadkach badanie parametrów wątrobowych (ASPAT, ALAT, LDH).

Jeśli konieczne będzie wykluczenie powiększenia węzłów chłonnych niedostępnych w badaniu fizykalnym, można wykonać dodatkowe badania, takie jak USG jamy brzusznej, szyi lub RTG klatki piersiowej. W bardziej zaawansowanych przypadkach może być konieczne wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.