Wyrostek robaczkowy to fragment przewodu pokarmowego, który odchodzi od kątnicy. Jego rozmiary i położenie są zróżnicowane u różnych osób. Niejasna jest rola, jaką spełnia ta część przewodu pokarmowego w organizmie człowieka. Wewnątrz wyrostka robaczkowego znajduje się duża ilość tkanki chłonnej, dlatego czasem nazywany jest "migdałkiem brzusznym". Obecność tej tkanki sugeruje rolę wyrostka w systemie odpornościowym, ale dokładna funkcja nie jest do końca poznana.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego występuje często, zgodnie z szacunkami u 10 na 100 000 osób rocznie. Może się rozwinąć u każdego, niezależnie od sytuacji. Może dotknąć zarówno małe dzieci, jak i osoby starsze, aczkolwiek najczęściej występuje u dzieci w wieku 6-10 lat. Średni wiek chorych poddawanych operacji z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego wynosi 22 lata. Objawy zapalenia mogą pojawić się w różnych sytuacjach, takich jak praca, podróż samolotem, wakacje, pobyt w szpitalu lub sanatorium. Istnieje również ryzyko rozwinięcia zapalenia wyrostka robaczkowego u osób, które przeszły wcześniej operację usunięcia wyrostka, ale pozostawiono zbyt długi kikut w jamie brzusznej. Standardowo kikut ten ma mniej niż 1 cm, jednak w przypadku pozostawienia dłuższego odcinka tkanki, zapalenie może powrócić w przyszłości. Wtedy mówimy o zapaleniu kikuta wyrostka robaczkowego.

Jeśli odczuwasz ostry, intensywny i utrzymujący się ból brzucha, zawsze skonsultuj się z lekarzem. Rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego może być trudne nawet dla doświadczonego chirurga, dlatego pacjent sam nie jest zdolny określić, czy to jest zapalenie wyrostka robaczkowego czy nie. Dlatego każdy niepokojący objaw, zwłaszcza silny i trwały ból brzucha, powinien być jak najszybciej skonsultowany z lekarzem.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest nadal jedną z najtrudniejszych do zdiagnozowania chorób, pomimo dużych postępów w badaniach obrazowych i laboratoryjnych. Rozpoznanie jest stosunkowo proste tylko w przypadkach typowych, dlatego lekarze postępują zgodnie z określonym schematem, zbierając dokładny wywiad i przeprowadzając badanie jamy brzusznej. Badanie krwi również jest istotne, ponieważ pewne cechy mogą potwierdzić rozpoznanie. Jeśli diagnoza nadal jest niejasna, konieczne są dodatkowe badania obrazowe, takie jak USG i RTG, a w niektórych przypadkach także tomografia komputerowa. W sytuacjach, gdy diagnoza jest niejednoznaczna, ale występują objawy sugerujące ostrą chorobę operacyjną, chirurg często podejmuje decyzję o operacji celem ustalenia rozpoznania i odpowiedniego leczenia.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego może być skutecznie leczone poprzez zabieg chirurgiczny. Procedura polega na usunięciu zmienionego, zapalonego wyrostka robaczkowego oraz koniecznym działaniu w celu likwidacji skutków rozwoju stanu zapalnego w jamie brzusznej. Pomimo tradycyjnej metody leczenia, pojawiają się ostatnio pewne odstępstwa od tego podejścia. U pacjentów z długotrwałym przebiegiem zapalenia wyrostka mogą wystąpić reakcje obronne organizmu, które skutecznie ograniczają obszar zapalenia. W takich przypadkach tkanki otaczające zmieniony wyrostek mogą zainicjować proces zapalny wokół niego, tworząc naciek zapalny. Wtedy zapalenie nie rozprzestrzenia się szeroko w jamie brzusznej, a jedynie skupia się wokół zmienionego wyrostka. Czasami w obrębie guza zapalnego może wystąpić ropień. W przypadku pacjentów z takimi zmianami, operacja chirurgiczna nie zawsze jest konieczna. Można rozważyć leczenie antybiotykami, drenaż przezskórny w przypadku ropnia lub jedynie obserwację, ponieważ stan zapalny pozostaje pod kontrolą, a operacyjne usunięcie zmiany zapalnej może być zbyt ryzykowne. Dotychczasowe badania porównawcze obu strategii leczenia nie jednoznacznie określają, która jest skuteczniejsza, co sprawia, że oba podejścia są uznawane za dopuszczalne w praktyce.

Tradycyjne leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego polega na przeprowadzeniu operacji. Obecnie może to być wykonane techniką klasyczną z otwarciem jamy brzusznej (laparotomia) lub laparoskopową. Obie metody są akceptowalne, ponieważ brakuje jednoznacznych dowodów na to, która jest lepsza. Zabiegi te przeprowadzane są z użyciem znieczulenia ogólnego, choć teoretycznie możliwe jest usunięcie wyrostka w znieczuleniu miejscowym. Jednak taka procedura jest bardzo nieprzyjemna dla pacjenta i stresująca dla chirurga, dlatego obecnie nie jest praktykowana. Podczas operacji klasycznej chirurg może zdecydować się na różne rodzaje cięć w jamie brzusznej. Najczęściej stosowane jest cięcie ukośne powyżej prawej pachwiny, ale możliwe są również cięcia poprzeczne, podłużne lub zlokalizowane w okolicy pępka. W laparoskopii stosuje się różne techniki z różnym ułożeniem narzędzi i ich liczbą, dlatego po takim zabiegu pacjenci mogą mieć jedną, dwie, trzy lub cztery niewielkie blizny w różnych częściach brzucha.

Celem operacji, niezależnie od wybranej techniki, jest uzyskanie potwierdzenia obecności ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego. Konieczne jest wykluczenie innych schorzeń imitujących objawy zapalenia, aby upewnić się, że to właśnie wyrostek jest źródłem problemu. Następnie konieczne jest usunięcie wyrostka w całości oraz dokładne wyczyszczenie jamy brzusznej w przypadku obecności zakażonego płynu. Decyzja o pozostawieniu drenu podczas zabiegu pozostaje kwestią sporną, należącą do chirurga, który podejmie ją na podstawie stanu jamy brzusznej.

W niektórych sytuacjach usunięcie wyrostka nie jest takie proste, a rozległe zmiany zapalne mogą obejmować inne narządy, tworząc duże guzy zapalne wokół wyrostka. U pacjentów z chorobą Leśniowskiego i Crohna sytuacja może być szczególnie skomplikowana, gdy zmiany zapalne obejmują różne fragmenty jelita, również w okolicy wyrostka robaczkowego. Dlatego u niektórych pacjentów, poza usunięciem wyrostka, konieczne może być wycięcie fragmentu jelita grubego lub cienkiego, a nawet wytworzenie stomii w skrajnych przypadkach.

Po zakończeniu skutecznego leczenia zapalenia wyrostka robaczkowego nie ma konieczności przestrzegania żadnych specjalnych instrukcji medycznych. Wystarczy jedynie pamiętać o tym i informować lekarza, szczególnie w przypadku pojawienia się bólu brzucha.

Zapalenie wyrostka robaczkowego może pojawić się u każdego, bez względu na okoliczności. Nie ma żadnych środków zapobiegawczych ani możliwości zmniejszenia ryzyka wystąpienia tej choroby. W związku z tym, ważne jest szybkie skonsultowanie się z lekarzem w przypadku silnego bólu brzucha.