Zespół cieśni nadgarstka to zespół objawów związany z uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający w kanale nadgarstka. Choroba ta należy do chorób neuropatycznych, gdzie ucisk mechaniczny jest odpowiedzialny za niekorzystne zmiany w nerwie.

Zespół cieśni nadgarstka może być spowodowany różnymi chorobami i stanami, takimi jak choroby reumatyczne, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego, choroby zakaźne, choroby zawodowe i urazy oraz inne choroby i stany.

Nawyki, które mogą przyczynić się do wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka, to głównie powtarzające się jednakowe ruchy palców i nadgarstka, jak przy drobnych pracach ręcznych, pisaniu na klawiaturze, operowaniu myszką do komputera, jeździe na rowerze, grze na instrumentach itp.

Zespół cieśni nadgarstka ma miejsce u około 50 osób na 1000. Choroba ta może wystąpić u każdej osoby, choć najczęściej po 50. roku życia. Dotyka 3–6% społeczeństwa. Objawy występują zazwyczaj w jednej ręce (zazwyczaj dominującej, czyli prawej u osób praworęcznych, lewej u leworęcznych) albo w obydwu. Kobiety częściej chorują niż mężczyźni.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka to najczęściej nieprzyjemne odczucia w okolicach kciuka, palca wskazującego i połowy palca serdecznego, takie jak mrowienie, drętwienie i dyskomfort. Często towarzyszy im osłabienie mięśni, a czasem nawet ich zanik. Choroba nie dotyczy palca małego.

Pacjenci mają trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów chorą ręką, czują ją osłabioną. Czasem tracą chwyt przedmiotów, nie potrafią zacisnąć dłoni w pięść, mają problemy z pracą na komputerze, pisaniem i wykonywaniem prac domowych. Objawy nasilają się w nocy, zwłaszcza gdy podnoszą rękę do góry. Mrowienie i drętwienie często powodują nocne przebudzenia, podczas których pacjenci strzepują dłoń, co przynosi ulgę. Czynności, które nasilają objawy, to te wymagające powtarzających się ruchów zginania nadgarstka lub uniesienia ręki, np. trzymanie telefonu, prowadzenie samochodu.

Początkowo objawy mogą występować sporadycznie, ale z czasem stają się coraz częstsze i u niektórych osób występują już stale.

Niektórzy pacjenci odczuwają krótkotrwałą poprawę po strzepywaniu lub potrząsaniu nadgarstkiem, a także po polewaniu rąk ciepłą wodą.

Jeśli zauważysz u siebie objawy cieśni nadgarstka, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem. Czasem po intensywnym obciążeniu ręki powtarzalnymi ruchami mogą pojawić się przemijające objawy związane z tym zespołem - zazwyczaj nie wymagają one diagnozy ani leczenia.

Lekarz bada objawy i zleca dodatkowe badania w celu ustalenia diagnozy. Ważne jest podanie informacji o chorobach, lekach i urazach. Podczas badania lekarz zwraca uwagę na zanik mięśni w dłoniach i wykonuje testy nerwowe. Wyniki badań pomagają w ustaleniu odpowiedniego leczenia. Konieczne może być wykonanie dodatkowych testów, takich jak przewodnictwo nerwowe czy elektromiografia.

Metoda terapeutyczna jest wybierana w zależności od czasu trwania i zaawansowania choroby. U chorych z objawami łagodnymi i umiarkowanymi zaleca się terapię konserwatywną, która prowadzi do poprawy w ciągu 2 do 6 tygodni, a po około 3 miesiącach obserwuje się najlepsze rezultaty. Terapia konserwatywna polega na stosowaniu ortezy na nadgarstek, podawaniu wstrzyknięć glikokortykosteroidów (czasami również doustnie), fizjoterapii, terapii ultradźwiękowej i praktyce jogi.

W przypadku braku poprawy przeprowadza się leczenie operacyjne, które eliminuje przyczynę zmian, czyli ucisk na nerw pośrodkowy. Leczenie to przynosi długotrwałe i satysfakcjonujące wyniki w 70-90% przypadków.

Oczywiście, chociaż u niektórych pacjentów, zwłaszcza gdy zespół cieśni jest związany z chorobą przewlekłą, może powracać.

Po przeprowadzeniu operacji konieczne jest zazwyczaj poddanie się fizjoterapii, która umożliwia odzyskanie pełnej sprawności. Czasami niezbędne jest również dostosowanie pracy do zmniejszenia obciążenia nadgarstka.

Pojawienie się zespołu cieśni nadgarstka może być spowodowane nieprawidłową budową nadgarstka, pracą w niewłaściwej pozycji lub urazem tej okolicy.

Osoby podatne na ten problem powinny regularnie wykonywać ćwiczenia rozciągające i dbać o prawidłową postawę podczas pracy. Dodatkowo, cukrzyca, niedoczynność tarczycy oraz nowotwory krwi mogą również sprzyjać wystąpieniu tego schorzenia.