Staw biodrowy to jeden z największych stawów w ciele ludzkim. Jest to staw kulisty, który powstaje z połączenia głowy kości udowej i panewki miednicy.

Działa poprawnie dzięki ślizganiu się chrząstki pokrywającej obie powierzchnie stawowe i płynowi stawowemu. To pozwala człowiekowi poruszać się bez problemów.

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest związana głównie ze zmianami spowodowanymi zużyciem chrząstki oraz pojawieniem się nieprawidłowych wyrośli kostnych (nazywanych osteofitami). Te zmiany są naturalne wraz z wiekiem i są określane jako pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów może również być wynikiem dziecięcych chorób stawów (np. dysplazji), urazów oraz niektórych chorób ogólnoustrojowych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, hemofilia. W takich przypadkach mówi się o wtórnej chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego, która występuje rzadziej.

Według szacunków, koksartroza dotyczy około 7,5% społeczeństwa. Jest częstsza u kobiet niż u mężczyzn, ale jej występowanie u osób powyżej 65. roku życia jest znacznie większe.

Najczęstszym symptomem jest ból w stawie biodrowym, który może rozprzestrzeniać się do stawu kolanowego. Ten ból może zakłócać sen i stopniowo stawać się bardziej uciążliwy. Podczas wykonywania zwykłych czynności często odczuwalna jest sztywność stawu i ograniczenie jego ruchomości.

Ponadto pacjent może doświadczać nieprzyjemnego uczucia „trzeszczenia” w stawie, spowodowanego zniszczeniem chrzęstnej powierzchni stawowej, co może prowadzić nawet do całkowitego ograniczenia ruchu stawu.

Wszystkie te objawy prowadzą do pogorszenia ogólnej sprawności, co wpływa na funkcjonowanie zarówno w pracy, jak i w codziennych czynnościach. Przebieg koksartrozy zwykle jest postępujący.

Jeśli zauważysz powyższe symptomy, konieczna jest zaplanowana wizyta u ortopedy. Nie wolno zwlekać, ponieważ postęp choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego może prowadzić do poważnych zmian i znacznego pogorszenia jakości życia.

Lekarz rozpoczyna od dokładnego wywiadu, który obejmuje nie tylko ból i jego cechy, ale także inne objawy, takie jak utrata masy ciała, gorączka, poty nocne oraz historię chorób. Ważne jest, aby podczas konsultacji ortopedycznej mieć przy sobie wyniki dotychczasowych badań obrazowych oraz informacje o wcześniejszych hospitalizacjach.

Podczas badania fizykalnego lekarz sprawdza zakres ruchomości stawów, wykonuje testy i ocenia chód pacjenta. Na podstawie objawów i wyników badań ustala się diagnozę.

W terapii schorzenia zwyrodnieniowego stawu biodrowego stosuje się terapię zachowawczą (nieoperacyjną) oraz terapię operacyjną.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - terapia zachowawcza

• Prawidłowa dieta – chorzy powinni żywić się zdrowo, dbać o odpowiednie nawodnienie i dążyć do utrzymania właściwej masy ciała – BMI (18,5–24,9 kg/m2).
• Fizykoterapia – rolę pomocniczą w terapii objawowej związaną ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego odgrywają, między innymi, krioterapia, TENS, terapia manualna, hydroterapia itp. Należy pamiętać, że istnieją sprzeczne doniesienia co do skuteczności fizykoterapii w terapii zaawansowanych objawów zmian zwyrodnieniowych.
• Psychoterapia – stan emocjonalny pacjenta odgrywa ogromną rolę w leczeniu bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów. W przypadku znaczących dolegliwości bólowych lub problemów w adaptacji i funkcjonowaniu związanych z niepełnosprawnością, konieczna może być konsultacja z psychiatrą. Pozytywny wpływ na pacjenta ma m.in. terapia poznawczo-behawioralna.
• Leki przeciwbólowe – w terapii zwyrodnienia stawu biodrowego najczęściej stosowanymi lekami przeciwbólowymi są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Leki należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Należy pamiętać, aby poinformować lekarza lub farmaceutę o chorobach towarzyszących i innych przyjmowanych lekach przed sięgnięciem po niesteroidowe leki przeciwzapalne.
• Zastrzyki dostawowe – ta forma terapii ma ograniczone zastosowanie w leczeniu zwyrodnienia stawu biodrowego. Obserwacje kliniczne oraz wyniki części badań naukowych sugerują, że iniekcje kwasu hialuronowego i/lub autologicznego osocza bogatopłytkowego (PRP) mogą przynieść korzyść dla niektórych pacjentów.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - ćwiczenia i aktywność fizyczna

Zaleca się unikanie siedzącego trybu życia i utrzymanie odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej poprzez regularne:

• spacery
• pływanie
• jazdę na rowerze
• ćwiczenia tai chi
• jogę.

Ćwiczenia i aktywny tryb życia są najbardziej skutecznymi interwencjami nieoperacyjnymi w terapii objawów zwyrodnienia stawu biodrowego. Należy zauważyć, że największą skuteczność mają regularne ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez pacjenta na podstawie instrukcji lekarza lub fizjoterapeuty.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - terapia operacyjna

• Endoprotezoplastyka stawu biodrowego, czyli zastąpienie uszkodzonego stawu biodrowego protezą, przeprowadza się głównie w przypadku zaawansowanego zwyrodnienia stawu biodrowego, które powoduje trudności w poruszaniu się i ból. Celem terapii jest przywrócenie zdolności do codziennego funkcjonowania bez dolegliwości. Istnieje wiele technik wykonania zabiegu oraz różne rodzaje stosowanych protez, które dobiera się indywidualnie w zależności od stanu pacjenta i doświadczenia placówki medycznej. Po operacji konieczna jest kontynuacja rehabilitacji celem odzyskania pełnej sprawności.
• Inne procedury operacyjne (m.in. artroskopia stawu biodrowego).

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, jeśli pozostawiona bez leczenia, będzie postępować. Leczenie zachowawcze może pomóc złagodzić objawy i spowolnić proces zwyrodnienia. Jednak w zaawansowanych przypadkach degeneracji stawu biodrowego, endoprotezoplastyka stawu biodrowego jest skutecznym leczeniem, które znacząco poprawia jakość życia i przywraca pełną sprawność.

Współczesne technologie i rozwijające się techniki operacyjne pozwalają osiągnąć doskonałe wyniki. Dzięki temu leczenie endoprotezoplastyką jest skuteczne i trwałe, uwalniając pacjenta od objawów choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego.